نوزادان کنجکاو متولد می‌شوند. آنها با تمایل ذاتی به یادگرفتن نحوهٔ کار همه‌چیز به دنیا می‌آیند. آنها به سمت اشیا و تجربه‌های جدید جذب می‌شوند، سؤال می‌کنند، کاوش می‌کنند و با این کار یاد می‌گیرند.
اگر می‌خواهید فرزندتان در تمام عمر به دنبال یادگرفتن باشد، بهترین راه پرورش حس کنجکاوی اوست. همهٔ کودکان دارای نوعی کنجکاوی ذاتی هستند که به آنها برای کشف کردن انگیزه می‌دهد. با‌این‌حال، مهم است که شما نوع کنجکاوی خاص فرزندتان را در نظر بگیرید. به یاد داشته باشید، همهٔ کودکان یکسان نیستند؛ برای مثال، بعضی از کودکان دوست دارند با ذهن خود اکتشاف کنند، درحالی که دیگران ترجیح می‌دهند این کار را با فعالیت‌های بدنی (لمس کردن، خزیدن، بوییدن یا چشیدن) انجام دهند. برای هر سبک کنجکاوی که کودکتان دارد محیطی امن و دلگرم‌کننده فراهم کنید.
تحقیقات نشان داده است که اشتیاق درونی کودک برای یادگیری (کنجکاوی آنها) است، نه فشارهای خارجی، که آنها را برای جست‌وجوی تجربه‌ها و راه‌حل‌های جدید تحریک می‌کند. افراد کنجکاو “جویندگان” دانش‌اند. آنها نه تنها از کشف کردن لذت می‌برند، بلکه در واقع دوست دارند به دنبال سختی‌ها باشند. کنجکاوی به افراد کمک می‌کند تا به شیوه‌ای مثبت دچار عدم اطمینان شوند.
مطالعه‌ای که محققان دانشگاه جان هاپکینز به‌تازگی انجام داده‌اند نقش مهمی را که کنجکاوی در رشد کودکان دارد، نشان داد. آنها در آزمایش خود دریافتند که وقتی نوزادان متعجب شوند، یعنی وقتی انتظار آنها از رفتار یک شیء به چالش کشیده شود، به بهترین شکل می‌آموزند. کنجکاوی نوزادان را به آزمایش، اکتشاف و در نتیجه فهمیدن آنچه در جریان است برای درک بهتر شرایط واداشت.
با توجه به اهمیت کنجکاوی در یادگیری، چگونه والدین می‌توانند حس کنجکاوی فرزند خود را پرورش دهند و آنها را به “جست‌وجوگران” دانش تبدیل کنند؟
در اینجا چند نکته وجود دارد که به شما برای شروع کار کمک می‌کند:
- علایق فرزند خود را دنبال کنید: کودکان از طریق فعالیت‌هایی که توجه آنها را به خود جلب می‌کند و تخیل آنها را فعال می‌کند، بهترین چیزها را می‌آموزند. ببینید فرزندتان چه فعالیت‌هایی را دوست دارد و آنها را همواره انجام دهید؛ برای مثال اگر او نوع خاصی از موسیقی را دوست دارد، پس آن را برای او بنوازید یا حتی با هم برقصید. اگر حیوانات را دوست دارد، او را به باغ‌وحش ببرید یا در مورد حیوانات مورد علاقه‌اش کتاب بخوانید.
- یک محیط جالب ایجاد کنید: نوزادان بیشتر وقت خود را به مشاهدهٔ محیط اطراف خود می‌گذرانند. آنها دربارهٔ محیط خود کنجکاوند؛ بنابراین اطمینان حاصل کنید که اسباب‌بازی‌ها و اشیای ایمن را برایشان فراهم می‌کنید تا او بتواند آنها را کشف کند و حواسش تحریک شود.
- تغییر مسیر دهید، دلسرد نشوید: کودکان، حتی وقتی نوزادند، برای افزایش ارتباطات مغزی باید حرکت کنند. به یاد داشته باشید که هیچ کودکی یک یادگیرندهٔ منفعل نیست! سعی کنید بفهمید که کودک شما به چه چیزی علاقه نشان می‌دهد و راهی مطمئن برای تجزیه‌وتحلیل آن پیدا کنید. تا جایی که ممکن است از محدودیت‌های کمتری استفاده کنید اما همیشه ایمنی محیطی را که او در آن بازی می‌کند بررسی کنید.
- برای بازی تظاهرکننده وقت بگذارید: اگرچه ممکن است برخی از اسباب‌بازی‌های الکترونیکی جدید جذاب‌تر باشند اما باید سعی کنید اشیایی مانند جعبه، بلوک یا ماسه را در اختیار آنها قرار دهید. مسلماً ممکن است برایشان کسل‌کننده باشد اما می‌توان از آنها به روش‌های تخیلی نیز استفاده کرد. در حقیقت، این اسباب‌بازی‌ها ابزاری بسیار خوب برای یادگیری‌اند؛ زیرا باعث می‌شوند کنجکاوی بچه‌ها وقتی با آنها بازی می‌کنند تحریک شود. به کودک خود نگویید که با این اسباب‌بازی‌ها چه کار کند، چگونه از آنها استفاده کند یا یا پس از بازی و ساخت‌وساز اسباب‌بازی باید چه شکلی شود. بگذارید کنجکاوی خود کودک راهنمایی‌اش کند.
- از سؤالاتی استفاده کنید که بتوانند چند پاسخ به آنها بدهند: این فعالیت برای کودکان بزرگ‌تر است اما در سنین پایین‌تر نیز قابل استفاده است. از سؤالاتی که پاسخ آنها “بله” یا “نه” است اجتناب کنید. به این ترتیب، ذهن کودک خود را تحریک می‌کنید و او را تشویق می‌کنید تا افکار و عقاید خود را بیشتر بیان کند. سعی کنید از سؤالاتی مانند: “چه احساسی دارید” یا “تجربهٔ شما چگونه بود؟” استفاده کنید.
دانستن اینکه چگونه حس کنجکاوی کودک خود را پرورش دهید بسیار مهم است، اما ۳ مورد وجود دارد که باید مراقب آنها باشید: موانع کنجکاوی. به گفتهٔ دکتر” بروس دی پری، م.د” مرجع معتبر بین‌المللی در مورد رشد مغز و کودکان در بحران، این موارد عبارت‌اند از: ترس، محدودیت و غیبت.
- ترس: ترسیدن قاتل شمارهٔ ۱ کنجکاوی است. وقتی دنیای کودک آشفته است یا می‌ترسد، احتمالاً اکتشاف نمی‌کند. به یاد داشته باشید که نحوهٔ مدیریت یک موقعیت استرس‌زا و همچنین روش تشویق شما برای کاوش بیشتر، به پیشرفت او کمک می‌کند.
- محدودیت‌ها: هنگام گفتن دست نزن، بالا نرو، داد نزن، کثیف نکن، کودکان نگرش و ترس ما را درک می‌کنند و به آنها پاسخ می‌دهند. اگر ما احساس انزجار از آلودگی لباس‌هایش را به او منتقل کنیم، هیجان آنها برای کشف کردن کاهش می‌یابد. تا جایی که با خیال راحت ممکن است از محدودیت‌ها استفاده کنید.
- عدم وجود و غیبت: وجود یک فرد بزرگسال دلسوز، دلگرم‌کننده و حمایت‌کننده، عوامل اساسی‌ای را برای کاوش کردن بهتر فراهم می‌کند. به کودک احساس امنیت می‌دهد و همچنین یافته‌های او را تقویت و تأیید می‌کند.
به طور کلی، به یاد داشته باشید که شما اولین و مهم‌ترین معلم فرزند خود هستید. کمک کنید کنجکاوی را همراه با اشتیاق کشف کند و تجربه‌های جدید را به او معرفی کنید. فراموش نکنید که کودکان با حواس خود کاوش می‌کنند؛ بنابراین فرصت کافی را برای او فراهم کنید تا از آنها در محیط خود استفاده کند. به توانایی‌ها و سن کودک خود توجه کنید و کم‌کم تجارب و اشیای جدیدی را معرفی کنید که دارای اشکال، بافت، سلیقه، رنگ و صداهای مختلف است.
به یاد داشته باشید که کمک به کوچولوی خود در یادگیری استفاده از حس کنجکاوی از طریق کاوش یکی از بهترین مهارت‌هایی است که می‌توانید پرورش دهید!
