آنچه در این مقاله می‌خوانید:
فعالیت‌های حسی برای رشد زودهنگام نوزادان بسیار مهم است، درعین‌حال می‌تواند منبع سرگرمی خوبی برای آن ها باشد.
در این نوشتار، ما ۱۶ فعالیت حسی را معرفی کرده‌ایم که نشان‌دهنده دامنه سنی کودک در طول سال اول زندگی است. این فعالیت ها در آن بازه زمانی، آنقدر مهم هستند که ارزشش را دارد از آن یادداشت‌برداری کنید!
فعالیت‌های حسی ۳ ماه اول
در این مرحله، مهم است که حواس کودک خود را با روشی تدریجی و صمیمانه پرورش دهید؛ برای چنین کاری، از انجام فعالیت‌هایی که متناسب با سن آنها نیست خودداری کنید.
این کار مربوط زمانی است که بالا رفتن سرعت واکنش‌ها، وضعیت‌ها و هماهنگی‌های اولیه ضروری برای کودک است. در آینده ای نزدیک این مهارت‌ها به کودک شما کمک می‌کند که جهان را به طور مستقل کاوش کند یا حتی می‌تواند به او در پیشرفت‌های جسمی بزرگی مانند کنترل سر کمک کند.
پیشنهادهای زیر شامل فعالیت‌هایی حسی است که برای ویژگی‌های این دوره که برای رشد دلبستگی، توجه و اولین تعاملات مهم و اساسی هستند، مناسب است.
یک وسیله بازی متحرک رنگارنگ را بالای تختخواب کودک آویزان کنید.
این کار به تحریک حس بینایی کمک می‌کند. ضمنا هنگام تلاش برای لمس وسیله متحرک، کودک شما می‌تواند دست‌های خود را بلند کند و این فعالیت به پیشرفت جسمی‌اش کمک می‌کند.
کودک خود را قلقلک دهید.
کوچولوی خود را خیلی آرام لمس کنید تا وادار شود و بخندد. این عمل حس لامسه کودکان را تحریک و در عین حال شناخت و ارتباط آنها با والدین یا مراقبانشان را تقویت می‌کند.
کوچولوی خود را تشویق کنید که یک اسباب‌بازی یا جغجغه متناسب با سنش را نگه دارد یا تکان دهد.
این یک فعالیت یک تلاش عالی برای تقویت حس لامسه، هماهنگی و افزایش قدرت و تحرک انگشتان و دست‌ها است. شاید در ابتدای کار کودک شما قادر به نگه داشتن این اسباب‌بازی نباشد، اما کم‌کم خواهید دید که چگونه تلاش می‌کند که آن اسباب بازی را بگیرد و یا آن را با چشم دنبال کند.
با لطافت آواز بخوانید.
اگر آواز بخوانید، کمک می‌کنید مهارت گوش دادن کودکتان پیشرفت کند. البته، روش دیگری هم برای انجام دادن این کار مانند: نواختن برخی نغمه‌ها و آهنگ‌های کودکانه با دستگاه‌هایی که در خانه دارید، می تواند سرگرم کننده باشد. پیشنهاد دیگر برای تحریک حس شنوایی کودکتان، این است که هر بار که پوشکش را عوض می‌کنید، قسمت‌های مختلف بدن او را لمس کنید و صدای «بوق» درآورید. به این ترتیب، به کودک کمک خواهید کرد تا مسیر دست شما را دنبال کنند و نزد خودش پیش‌بینی کنند که در ادامه کدام نقاط را لمس می‌کنید.
فعالیت‌های حسی از ۴ تا ۶ ماهگی
این یک دوره یک فرصت اکتشاف برای کودک شماست. آنها به احتمال زیاد در این دوره حرکات ارادی خود را شروع می‌کنند تا بتوانند اشیای نزدیک به خود را بردارند و همچنین هنگامی که در مکان جدیدی هستند، به اطراف خود نگاه می‌کنند.
هماهنگی دست، توانایی چرخاندن و نشستن و خزیدن پیشرفت‌های اساسی در این مرحله است، بنابراین فعالیت‌های حسی زیر می تواند برای نوزادان بسیار مفید باشد.
کودک خود را تشویق کنید تا پارچه‌ها را لمس کند.
برای مثال می‌توانید از پارچه‌هایی با جنس پشم، مخمل کبریتی و مخمل نرم استفاده کنید. از آنجا که این پارچه‌ها بافت متفاوتی دارند، برای کاوش کودک از طریق حس لامسه مناسب هستند.
همواره با کودک خود صحبت کنید
در این مرحله ، گوش دادن کودک به شما و اطرافیان باعث تقویت دامنه توجه او می‌شود و به حس شنواییش کمک می‌کند. می‌توانید برایش قصه بگویید، درباره فعالیت های آن روز خود صحبت کنید یا حتی یک کتاب قصه کودک بخوانید.
سرگرمی‌های جدید ایجاد کنید
این بهترین زمان برای کودک است که وقت کمتری را در گهواره خود و زمان بیشتری را روی زمین بگذراند، زیرا در این شرایط ظرفیت هماهنگی بیشتری دارند و می‌توانند وزن سر خود را تحمل کنند.
همچنین با بازی در موقعیت‌های مختلف، مثلا زمانی که روی شکم خوابیده است، روی یک تشک راحت، لحظاتی شگفت‌انگیز را با کوچولوی خود سپری کنید،. به این ترتیب او فرصت پیدا می کند تا عناصر مختلف را کشف و برای لمس آنها جنب‌وجوش کنند.
با توپ‌ها بازی کنید.
به کودک خود بیاموزید که توپ را رها کند، دوباره آن را پرتاب کند و بغلتاند تا قدرت لمس و هماهنگی او تقویت شود. کودکان ممکن است هنوز نتوانند آن را بگیرند، اما متوجه خواهید شد که آن ها چقدر کنجکاوند و سعی می‌کنند آن وسیله ها را در اختیار بگیرند.
فعالیت‌های حسی از ۷ تا ۹ ماهگی
بدون شک این مرحله، یک لحظه ای فراموش‌نشدنی است، زیرا نوزادان با وضوح بیشتری شروع به تولید آواهای مختلف می‌کنند و هجاهای مکرر مانند «بابا« یا «دادا» را ادا و تکرار می‌کنند.
در این دوره نوزادان پیشرفت‌های زیادی می‌کنند که واقعاً متعجب خواهید شد، اما هنوز فعالیت‌های حسی برای رشد صحیح آنها ضروری و اساسی است. پس موارد زیر را تمرین کنید:
صفحات یک کتاب مقوایی را ورق بزنید.
برگرداندن صفحات کتاب آن هم به صورت یک‌باره، دست و انگشتان، حس لامسه و مهارت‌های حرکتی را کودک را به‌خوبی هماهنگ می‌کند. کودک شما ممکن است هنوز خیلی کوچک باشد و نتواند به درستی این کار را انجام دهد، اما بگذارید خودشان کتاب‌ها را جست‌وجو کنند. همچنین سعی کنید از کتاب‌های ضخیمی استفاده کنید که لبه‌های تیزی ندارند.
اجسام سبک مختلف را بلند کنید
با این کار کودک شما شروع به تماس با سطوح مختلف می‌کند و میزان قدرت خود را برای جابه‌جایی وسایل مختلف امتحان می‌کند. آنها همچنان روی حس لامسه خود کار خواهند کرد. می توانید با اشیای سبک مانند بلوک‌های ساختمانی یا حیوانات عروسکی بازی کنید.
به اشیای اطراف خود اشاره کنید
به اشیایی که به کودک نزدیک یا از او دورند اشاره کنید تا به آنها نگاه کنند. این فعالیت برای تقویت حس بینایی عالی او است و توانایی شناسایی اشیا را افزایش می‌دهد، ضمنا مهارت درک و توجه را تقویت می‌کند.
اجازه دهید کودک شما از موقعیت‌ها و مناظر مختلف محیط را مشاهده کند
دراز کشیدن روی شکم یا پشت، نشسته یا چهار دست‌وپا رفتن و هر وضعیتی مانند این ها، خوب است. اجازه دهید کودک شما در ساعات مختلف روز آزاد باشد تا بتواند از موقعیت‌ها و دیدگاه‌های مختلف، محیط اطراف خود را کشف و مشاهده کند. فقط به یاد داشته باشید که هرگز آنها را بدون نظارت تنها نگذارید!
گفتنی است، بخصوص برای این مرحله خاص، دانشگاه اطفال آمریکا (AAP) اعلام کرده است بازی‌ها و سرگرمی‌ها، اصلی ترین ابزار برای رشد حسی‌اند. به همین دلیل است که آنها توصیه می‌کنند شرایطی فراهم کنید تا کودکان ۷ تا ۱۲ماهه بتواند هر روز در مکانی امن چهاردست‌وپا راه بروند و آزادانه کاوش کنند.
فعالیت‌های حسی از ۱۰ ماهگی تا ۱ سالگی
در این سن، کودک نوپای شما احتمالاً اولین قدم‌های خود را خواهد برداشت و در مهارت‌های ارتباطی بسیار پیشرفت کرده‌است. برای تقویت ویژگی‌های حسی این مرحله، فعالیت‌های زیر مفید خواهد بود:
قایم‌باشک بازی کنید.
بازی قایم‌باشک، کودکتان را بسیار سرگرم می‌کند و به او اجازه می‌دهد که توانایی تحرک خود را در خانه افزایش دهد. شما می‌توانید در این بازی برخی اشیا را پنهان کنید یا حتی خودتان پنهان شوید تا کودک شما را پیدا کند.
در آینه به قسمت‌های مختلف بدن اشاره کنید.
وقتی جلوی آینه‌ایستاده اید، به قسمت‌هایی از بدن کودک خود اشاره کنید تا آن ها خود بتوانند تصویرشان را تشخیص دهند و این گونه به تکامل مرحله شگفت‌انگیزِ کشف و کاوش خود ادامه دهند.
سینه‌خیز یا چهار دست‌وپا رفتن روی اشیا یا زیر آن.
با سینه خیز رفتن کار کودک شما درک خود را از عناصر مختلف در خانه و ضمن آن توانایی حرکتی خود را افزایش می‌دهد. شما می‌توانید با استفاده از کوسن‌ها، مبلمان و… مسیری کوچک را با موانعی درست کنید تا کودک شما بتواند از روی اشیا یا از کنار آنها عبور کند.
بافت‌های جدیدی را معرفی کنید.
برای نشان دادن به کودک و سرگرم کردن او از اسباب‌بازی‌ها، لباس‌ها، اسفنج‌ها و بسیاری از وسایل دیگر که بافت های مختلف و متنوعی دارند استفاده کنید.
