والدین از اینکه اولین کلمات نوزادان که بر زبان می آورند، «مامان» و «بابا» است، خوشحال میشوند. «بابا» معمولاً در ابتدا شرپع به حرف زدن گفته میشود و دلیل این امر هم این است که تلفظ آن برای نوزادان راحتتر است! به غیر از این واقعیت که مادروپدر بیشتر اوقات در کنار کودک هستند، مطالعات نشان داده است که اینها اولین کلماتی هستند که به دلیل تکرار اصوات در آنها، نوزادان آن را زودتر و راحت تر بیان میکنند. درحقیقت، بیشتر زبانها واژههایی با اصوات تکرارشونده بسیار سادهای دارند که برای نامگذاری مادروپدر و حتی گاهی برای پدربزرگ و مادربزرگ استفاده میشوند.
اسکن مغزی نوزادان نشان میدهد که وقتی آنها به کلمات ساختهشده با صداهای تکراری مانند «موبابا» گوش میدهند، فعالیت مغزی آنها افزایش مییابد. هنگامی که آنها به کلمات با صداهای تکراری نزدیک بههم گوش مانند “bamuba” میدادند، هیچ واکنش مشخصی نشان نمیدادند. این نشان میدهد که نوزادان صداهای تکراری را راحتتر تشخیص میدهند و به همین دلیل کلماتی مانند «ماما» یا «بابا» را به راحتی یاد میگیرند و ادا میکنند.
رشد زبان پیچیده است و فرایند آن به طور قابل توجهی قبل از اولین کلمات شروع میشود. وقتی حدود هشت هفته از تولد نوزاد گذشته است، تکرار اصوات و آواهای بیمعنا شروع میشود، که نشاندهنده اولین تلاشهای رسمی کودک در صداگذاری است. از این اصوات به صورتی ویژه استقبال میشود؛ زیرا راهی است که بهوسیله آن پرستاران از آمادگی کودک برای یادگیری آگاه میشوند و در واقع صداهای آن ها علاقهشان را منتقل میکند. در حدود شش یا هشت ماهگی، نوزادان صامتها را با مصوتها مخلوط میکنند تا صداهای زمزمهای ایجاد کنند. این تقریباً در زمانی است که کودک «ماما» و «بابا» را میگوید اما معمولاً تا سال اول زندگیاش بدون اینکه معنی این کلمات را بداند، آنها را بهکار میبرد.
در حدود ۱۸ ماهگی، کودکان نوپا بهطورمعمول چندین کلمه مستقل را یاد گرفتهاند و از آنها استفاده میکنند. بعضی از بچهها حتی دو کلمه را کنار هم قرار میدهند تا معنای بیشتری را به دیگران منتقل کنند. باید توجه داشته باشیم حتی اگر در این سن واژگان آنها محدود باشد، آنها خیلی بیشتر از توانایی صحبت کردنشان، میفهمند. در دو سالگی میتوانند جملههای دو تا چهار کلمهای را بگویند و گفتوگوهای واقعی را آغاز کنند. آنقدر که او همیشه در حال حرف زدن است و تنها زمانی صدای کوچولوی خود را نمیشنوید، که خوابیده باشد!
یک راه موثر و عالی برای تحریک رشد زبانی کودک، گفتوگو کردن با اوست. به صداهای کودک خود به صورت تعاملی و دوسویه پاسخ دهید، مکث کنید و به صحبتهای او گوش فرادهید و وانمود کنید که منظورش را میفهمید و با هم در حال گفتوگو هستید.