چه چیزی مشخصه بازی است و آن را بسیار خاص میکند؟
بازی سرگرمکننده است: کودکان به طرز جدی در بازی میخندند یا از بازی قایمباشک لذت میبرند. بازی داوطلبانه است: چیزی است که ما به طور طبیعی از انجام آن لذت میبریم و به ما آموزش داده نمیشود. بازی ساختار خاصی دارد: الگویی از تکرار و تنوع دارد. روانشناس خانواده، “لارنس ج. کوهن”، قایمباشک را نمونهای از این نوع بازی میداند و در کتاب والدین بازیگوش خود از آن استفاده میکند. در طول بازی قایمباشک، کودک میتواند تمرکز و ارتباط با بازی را قطع کند و دوباره آن را بازیابد. در واقع میتوانید با ارتقای زمان گفتن Peek-a-boo، از نیم ثانیه به دو یا سه ثانیه، آن را تجربه کنید. میتوانید دقیقاً مدت زمانی را که کودک بیشتر میخندد، پیدا کنید. اگر خیلی کوتاه باشد هیچ رمز و رازی برای کشف کردن در آن وجود ندارد و اگر خیلی طولانی باشد برای کودک ترسناک میشود. ماهیت ارتباط، قطع ارتباط و ایجاد ارتباط مجدد در روابط انسانی همین است. موهبت بازی روشی است که به ما میآموزد با چیزهای غیرمنتظره کنار بیاییم.
مزایای مختلف بازی کردن چیست؟
1- بازی به کودکان فرصتی میدهد تا بتوانند با منافعشان ارتباط برقرار کنند.
کودکان باید فعالیتهایی را انتخاب کنند که بتوانند با انجام آنها آزادانه بازی کنند. آنها یاد میگیرند که خودشان را اداره کنند و منافع خود را دنبال کنند و توضیح دهند. وقتی صحبت از بازی آزادانه میشود، منظورمان تعریف و تمجید از کودکان نیست. در عوض، انگیزهٔ بازی آزادانه انگیزهٔ ذاتی تمایل به بازی کردن است و یادگیری و رشد روانشناختی، اهداف جانبی آن هستند.
2- کودکان از طریق بازی کردن با قوانین، تصمیمگیری، حل مسئله و توانایی کنترل کردن خود آشنا میشوند.
کودکان باید خود را محدود کنند و یاد بگیرند که بر خود و رفتار خود کنترل داشته باشند و همچنین از قوانین پذیرفتهشده و موفقیتآمیز در بازیهایی که بر پایهٔ همکاری است پیروی کنند. با بازی کردن، کودکان یاد میگیرند که در مورد محیط زندگی و اجتماعی خود مذاکره کنند و در نتیجه احساس کنترل بر جهان را به دست آورند. این جنبه از بازی مزایای روانی زیادی را به همراه دارد و کودکان میآموزند که بتوانند شرایط را کنترل کنند و اضطراب را کاهش دهند. چرا؟ اضطراب هنگامی افزایش مییابد که افراد احساس کنند بر شرایط کنترل ندارند. پس به دست آوردن احساس کنترل به کاهش این احساس کمک میکند.
3- کودکان یاد میگیرند که هنگام بازی احساسات خود را کنترل کنند.
در بازی آزادانه، کودکان خود را در چالشهای جسمی و اجتماعی قرار میدهند و میآموزند که احساسات ناشی از عوامل استرس زا را کنترل کنند. خطر جسمی موجود در بازیهای دو یا چند نفره فیزیکی مانند قلقلک دادن یا کشتی گرفتن باعث ایجاد اعتماد در کودک می شود. کودکان در مورد شدت ضربهها و تکانها، آگاهی از بدن و دامنهٔ محدودیت خطرهای ناشی از بازی، از یکدیگر اطلاعات میگیرند. علاوه بر آموزش مهارتهای جسمی و اجتماعی، بازی به کودکان آموزش میدهد تا در حوادث با موارد غیرقابلپیشبینی کنار بیایند و به آنها اجازه میدهد با انعطافپذیری بیشتری با مسائل زندگی روبهرو شوند.
4- بازی به بچهها کمک میکند تا با دیگران دوست شوند و با یکدیگر کنار بیایند.
بازی اجتماعی روشی طبیعی برای یافتن دوستان جدید و یادگیری عادلانه رفتار کردن با یکدیگر است. یادگیری سازگاری و همکاری با دیگران یکی از مهمترین کارکردهای تکاملی بازی اجتماعی است. کودکان یاد میگیرند که از نیازهای همبازی خود آگاه شوند و سعی میکنند آنها را رفع کنند.
5- بازی منبع خوشبختی است.
وقتی از کودکان در مورد فعالیتهایی که بیشترین شادی را برای آنها به ارمغان میآورد، سؤال میکنید، پاسخ آنها اغلب بازی کردن است. بازی فرصتی را برای دانشآموز فراهم میکند تا در محافلی که کاملاً علمی نیستند نیز بدرخشد و به کودکان کمک میکند تا احساس غرور کنند.
بازی زبان یادگیری است. این به کودکان کمک میکند که ضمن شناخت جهان، احساسات خود را نیز بشناسند و روی آنها کار کنند. بچهها باید دست خود را کثیف کنند و با مفاهیم آشنا شوند. آنها باید با استفاده از مواد مختلف، تعامل با همسنوسالان خود را یاد بگیرند و تمام حواسشان را درگیر کنند و با کار کردن روی افکار و احساسات خود، دیدی درست در مورد جهان پیرامون خود به دست آورند.
زندگی سراسر تغییر، چالش، خطر و در نهایت رشد است. ما نمیتوانیم بدون روبهرو شدن با خطرها زنده بمانیم. این رویارویی به کودکان فرصت میدهد که جایگاه خود را در جهان به دست آورند تا به آن چیزی که باید در جهان برسند. سالهای اولیه مهمترین زمان برای یادگیری است. در این دوره است که کودکان بازی و اکتشاف میکنند. این کمک میکند که کودکان در بزرگسالی به متفکرانی انعطافپذیر و پیچیده تبدیل شوند.
با بازی کردن، کودکان مطالب را با لذت یاد میگیرند. آنها همهٔ چیزهایی که بدون لذت یاد گرفتهاند، بهراحتی فراموش میکنند.
در صورت تمایل به مطالعهٔ بیشتر دربارهٔ فواید بازی کردن منابع زیر را بررسی کنید:
- http://www.theatlantic.com/education/archive/2015/10/the-joyful-illiterate-kindergartners-of-finland/408325/
- http://www.theatlantic.com/health/archive/2011/10/all-work-and-no-play-why-your-kids-are-more-anxious-depressed/246422/
- http://www.momtastic.com/parenting/493775-play-based-learning-kindergarten-important/