اگرچه ممکن است اسباب‌بازی‌ها مانند پازل‌ها و بلوک‌ها به اندازهٔ بازی‌های ویدئویی یا اسباب‌بازی‌های برقی پر زرق‌وبرق نباشند اما شواهد نشان می‌دهد کودکانی که با آنها بازی می‌کنند ممکن است مهارت‌های شناختی بسیار بیشتری کسب کنند. در حقیقت، تحقیقات نشان می‌دهد که انواع خاصی از بازی در واقع با رشد مهارت‌های شناختی خاصی همراه است، به این معنی که ممکن است برخی از اسباب‌بازی‌ها وجود داشته باشد که باید به آنها بیشتر توجه کنید.

براساس تحقیقی که محققان کالج رودس انجام داده‌اند، داده‌های ۸۴۷ کودک بررسی شد و نتایج نشان داد کودکانی که به طور مکرر (حدود ۶ بار در هفته) با پازل، بلوک و بازی‌های تخته‌ای بازی می‌کنند، توانایی استدلال فضایی بهتری دارند. جالب اینجاست که انواع دیگر بازی‌ها مانند نقاشی، دوچرخه‌سواری یا بازی‌های ریاضی با پیشرفت این توانایی ارتباطی ندارند. مطالعهٔ دیگری که روان‌شناس “سوزان لوین” از دانشگاه شیکاگو و کارشناس برجستهٔ رشد ریاضیات در کودکان خردسال انجام داد، بیشتر تأیید کرد که کودکانی که در اوایل کودکی با پازل‌ها بازی می‌کنند، مهارت‌های فضایی بیشتری دارند.

اما کسب مهارت‌های فضایی بیشتر چگونه به کودک شما کمک می‌کند؟

خوب، داشتن توانایی تبدیل ذهنی اشکال، موفقیت‌های آینده را در برخی مشاغل مرتبط با ریاضیات، مانند علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات به‌خوبی پیش‌بینی می‌کند. یافته‌های این مطالعات نشان می‌دهد که فعالیت‌هایی مانند بازی با پازل در سال‌های ابتدایی پس از تولد، ممکن است پایه و اساسی را در ذهن کودک ایجاد کنند و به یک ابزار مداخله‌ای مناسب برای بهبود این توانایی تبدیل شوند.

اگر می‌خواهید مهارت‌های فضایی کودک خود را تقویت کنید، در ادامه لیستی از پیشنهادهایی آمده است که ممکن است بخواهید امتحان کنید (علاوه بر ترکیب بلوک‌های ساختمانی و بازی‌های معمایی در برنامهٔ کودک خود):

1- هنگام استفاده از بلوک‌های اسباب‌بازی، خلاق باشید!

• مشارکت کنید! به کوچولوی خود نشان دهید که چگونه چیزهای مختلف را با هم بسازد و خلق کند.
• از چالش‌ها به عنوان بخشی از سرگرمی استفاده کنید. از کودک نوپای خود دعوت کنید که سعی کند ساختاری مشابه ساختارهایی را که در کتاب یا تلویزیون می‌بیند ایجاد کند یا حتی سعی کند یکی از آنها را بسازد.
• فراموش نکنید که برای جذاب‌تر کردن بازی تقلید از دیگران (ادا بازی) اسباب‌بازی‌ها و لوازم جانبی مختلفی را به کار ببرید.

2- برای تمرین تفکر فضایی از مناسبت‌های روزمره استفاده کنید

تمرینات مربوط‌به توانایی‌های فضایی در طول روز وجود دارند. شما می‌توانید با پرسیدن سؤالاتی از قبیل:

• اگر ساندویچ را به پهلو برش دهیم چه شکلی پیدا خواهد کرد؟
• آیا همهٔ این وسایل در یک کیف قرار می‌گیرد؟
• کدام خیابان را باید برای رسیدن به خانه، به چپ یا راست طی کنیم؟
• بشقاب به زیر میز می‌رود یا بالای میز؟

3- از کلماتی استفاده کنید که مفاهیم فضایی را توصیف می‌کنند

به کودکتان فعالیت‌هایی برای انجام دادن بدهید که به او امکان می‌دهد از مفاهیم مکانی مانند پازل و بلوک‌های ساختمانی استفاده کند. تحقیقات انجام‌شده در دانشگاه شیکاگو نشان داد والدینی که اصطلاحات فضایی را برای توصیف اندازه و شکل اشیا به‌کار می‌برند و سپس آنها را در تعامل روزانهٔ خود استفاده می‌کنند، در آزمون مهارت‌های مکانی عملکرد بهتری دارند.

برخی اصطلاحات فضایی که می‌توانید در تعاملات روزمره از آنها استفاده کنید عبارت‌اند از: گرد، مربع، خم، گوشه، زیر، بیش، کمی و بزرگ.

4- برای تقویت معنای کلمات فضایی از حرکات استفاده کنید

هنگام استفاده از کلمات فضایی (برای مثال بزرگ، کوچک، بلند، کوتاه، دایره، مستطیل، مربع، انحنا، خم، و غیره)  حرکاتی را انجام دهید تا درک کودک از کلمه را بهبود بخشد؛ برای مثال، اگر در حال توصیف کلمه “قد بلند” برای فرزند خود هستید، دست خود را تا آنجا که می‌توانید بالا ببرید.

5- تلاش فرزند خود را تحسین کنید، نه نتایجی که او می‌گیرد

همان‌طور که در مطالب قبلی صحبت کردیم، ستایش کردن از تلاش‌های کودک انگیزهٔ درونی او را برای یادگیری تشویق می‌کند. هنگام تحسین کردن او سعی کنید بگویید: “کار خوب! شما حل آن معما را تمام کردید!” یا “تبریک می‌گویم! ساختن آن قلعه بسیار سخت بود اما شما بسیار تلاش ‌کردید و این کار را انجام دادید! “. اگر جمله‌ای مانند این را بگویید: “شما در حل کردن معما عالی هستید!”، کودک شما فکر خواهد کرد که یک توانایی ذاتی دارد و این چیزی نیست که بتواند با تلاش به آن برسد؛ بنابراین والدین به جای تعریف کردن از نتایج نهایی که کودک به دست می‌آورد، باید از روش‌ها، میزان پیشرفت یا تلاش او برای آموزش مهارت‌های فکری تعریف کنند. به این ترتیب، آنها سختی را بیشتر از اینکه محدودیت بدانند، فرصتی می‌دانند برای پیشرفت.

در آخر، به یاد داشته باشید که به کودک خود بیش از حد فشار نیاورید. فعالیت‌ها باید به اندازهٔ کافی چالش‌برانگیز باشند که کودک شما هم یاد بگیرد و هم سرگرم شود اما آن‌قدر دشوار نباشند که ناامید شود. اعتماد به نفس فرزند خود را ارزیابی کنید و هنگامی که دیدید او بر کاری تسلط یافته است، می‌توانید مراحل بازی را کمی سخت‌تر کنید .