آنچه در این مقاله میخوانید:
بسیاری از والدین از فوایدی که یادگیری بیش از یک زبان میتواند برای آینده کودک داشته باشد، باخبرند. اما تعداد زیادی هم از نکات مثبت یادگیری زبان دوم آگاهی ندارند. تجربه یادگیری زبان دوم، ویژگیهای مغز و به دنبال آن مسیر پیشرفت کودک را تغییر میدهد. محققان تلاش کردهاند، در مطالعات متعدد میزان تأثیر دو زبانه بودن را بر رشد کودک مشخص کنند و نتیجه شگفتآور این است که یادگیری زبان دوم (یا حتی سوم یا چهارم) در پیشرفت مراحلی فراتر از حوزه رشد زبان تأثیر زیادی دارد.
مغز اجتماعی
تفکر نظریه ذهن، برای تصوری اجمالی نسبت به آنچه درباره چگونگی تاثیر دوزبانه بودن بر فرایندهای اجتماعی میدانیم، اساسی است. به فرضیهها یا تفکرات فرد درباره چگونگی فکر کردن دیگران درباره هر چیزی، نظریه ذهن (ToM theory of mind:) گفته میشود. ToM نیازمند بازنمودهای ذهنی خود و دیگران و درک اینکه ذهن و دانش شما از دیگران جداست، می باشد.
در یک مطالعه مهم در زمینه «تأثیر دوزبانگی بر شناخت اجتماعی»، محققان «نگوین و آستینگتون»گروههایی از کودکان ۳ تا ۵ ساله را در مجموعهای از بررسیها، از جمله یک امتحان «باور اشتباه» برای آزمایش نظریه ذهن مقایسه کردند. در این کار، که به آن آزمایش سالی-آنه نیز میگویند، داستانی به کودک نشان داده میشود که در آن داستان، وقتی که «سالی» حواسش نیست، «آنه» اسباببازیهای «سالی» را حرکت میدهد. سپس از کودک خواسته میشود تا به جایی که «سالی» فکر میکند اسباببازیها آنجاست، اشاره کند. کودکی که تئوری ذهن را به نمایش بگذارد، تشخیص خواهد داد که «سالی» هنوز فکر می کند اسباببازیها همان جایی هستند که در ابتدا آنها را رها کردهاند، زیرا او اطلاعاتی را که «آنه» و کودک دارند، در اختیار ندارد. در این مطالعه، یک گروه از کودکان از بدو تولد یا قبل از ۸ ماهگی هر دو زبان انگلیسی و فرانسوی را شنیده بودند، در حالی که گروه دیگر تنها در معرض یک زبان فرانسه یا انگلیسی بودند. این مطالعه پس از بررسی سن و مهارت در زبان، نشان داد که افراد دوزبانه به طور قابلتوجهی نسبت به تک زبانه در این امتحان پیشی گرفتند. حافظه کاری نیز به طور قابلتوجهی در کودکان دوزبانه افزایش یافت.
عملکرد اجرایی
به نظر نمیرسد که حافظه فعال تنها آن عملکرد اجرایی باشد که در کودکان دوزبانه افزایش مییابد. در مطالعهای که «بیالیستوک و سنمن» انجام دادند، مشخص شد که تفاوت بین کودکان دوزبانه و تک زبانه در مجموعهای از تئوریهای آزمایشات ذهنی مربوطبه کنترل بازدارندگی بیشتر است. اگرچه ممکن است این موضوع بیشتر مربوطبه حوزه شناختی باشد، اما به توانمندی اجتماعی نیز بیربط نیست. توانمندی اجتماعی شامل تنظیم عاطفی یا تطبیق دادن پاسخ برای دستیابی به هدفی مشخص است. اگرچه بازدارندگی و کنترل عاطفی یک چیز نیستند، اما مشخص شده است که این دو، در کودکان پیشدبستانی به شدت با هم ارتباط دارند(کارلسون و وانگ، ۲۰۰۷).
چرا صلاحیت و توانمندی اجتماعی مهم است؟ توانمندی اجتماعی شامل «پیشبینی سازگاری پیشین، موفقیت تحصیلی، ارزشمندی و سلامت روان» است. همچنین «اندازهگیری اساسیِ» نتایج مثبت در کودکان خردسال و یکی از پایههای آمادگی برای مدرسه است (Oades-Sese، Esquivel، Kaliski، and Maniatis، 2011).
اگر میخواهیم کودک پیشرفت تحصیلی بیشتری داشته باشد، دوزبانه بودن میتواند ابزاری قدرتمند برای این کار باشد. همانطور که در بالا اشاره شد، صلاحیت و توانمندی اجتماعی برای موفقيت در مدرسه ضروری است و به نظر میرسد دوزبانگی مهارتهای «غیر شناختی» مورد نیاز بچهها برای موفقیت را افزایش میدهد. ضمن آن که ثابت شده است تعامل بین دوزبانه بودن، نظریهذهن و مهارتهای اجتماعی امری غیرقابلچشمپوشی است. با داشتن چنین اطلاعاتی و آگاهی از نتایج آن ، به نظر می رسد زمان آن فرا رسیده است تا مصلحتاندیشان در زمینه آموزش، قدرت زبانآموزی را در به دست آوردن نتایج چشمگیر به رسمیت بشناسند.