مهارت‌های ریاضی، همیشه یکی از توانمندی‌های چشم‌گیر و قابل توجه در کودکان بوده است.
معمولا کودکی که از هوش ریاضی خوبی داشته باشد را کودکی باهوش و توانمند در نظر گرفته و
آینده تحصیلی و علمی او را تضمین شده می‌دانند. در کنار آن، اگر کودکی توانایی ریاضی خوبی
داشته باشد، معمولا در زمینه‌های دیگر قابلیت یادگیری بالاتری دارد و به نوعی هوش ریاضی، پایه
علمی کودک را تعیین می‌کند. همچنین تقویت و رشد مهارت‌های ریاضی از دوران کودکی باعث
می‌شود که کودک بتواند در زندگی روزمره نیز توانمندتر باشد و با استدلال و منطق بیشتری نسبت
به مسائل نگاه کند. به همین دلیل است که هم نظام آموزشی، هم والدین و هم مربیان آموزشی، تاکید
زیادی روی آموزش ریاضیات دارند و در کنار آموزش حروف و خواندن و نوشتن، بیشترین زمان
خود را برای آموزش ریاضیات صرف می‌کنند. در ادامه این مطلب در مورد نقاط عطف هوش
ریاضی در کودکان صحبت خواهیم کرد و همچنین ۴ روش برای تقویت و رشد مهارت‌های ریاضی
از دوران کودکی را به شما آموزش خواهیم داد.

آموزش مهارت‌های ریاضی به کودکان

آموزش مهارت‌های ریاضی به کودکان از همان ابتدا و از لحظه آغاز جستجو و کاوش در جهان،
شروع می‌شود. هر بخش از مهارت‌های ریاضی، از شناختن اشکال هندسی گرفته تا شمارش و پیدا
کردن الگوها، بر اساس آنچه کودک پیش از این دیده و یاد گرفته شکل می‌گیرد.
در حالی که کودکان پیش دبستانی ممکن است هنوز برای یادگیری و تمرین مهارت‌های ریاضی
آماده نباشند، می‌توانید از طریق بازی‌های مختلف تمرینات اولیه را با کودک انجام دهید.
آموزش مهارت‌های ریاضی به کودکان نه تنها خسته کننده نیست، بلکه سرگرم کننده نیز هست. فقط
لازم است که به شیوه‌های درست و با استفاده از ابزار مناسب این کار را شروع کنید.
بنابراین برای آموزش مهارت‌های ریاضی به کودکان لازم است که ابتدا نقاط عطف مهارت‌های
ریاضی بر اساس سن را بدانید.

اهمیت آموزش مهارت‌های ریاضی به کودکان پیش دبستانی

آموزش مهارت‌های ریاضی به کودکان در سنین پیش از دبستان، تاثیر ماندگاری بر رشد مغز و
هوش ریاضی کودک خواهد داشت. مطالعات نشان می‌دهد که آموزش ریاضی در دوران کودکی، نه
تنها بر توانایی های شناختی مانند حافظه، استدلال و تفکر تاثیر می‌گذارد، بلکه بر رفتار،
مهارت‌های اجتماعی و عزت نفس تاثیر مثبت می‌گذارد.
طبق یک پژوهش، همان شبکه‌های عصبی که به کودکان اجازه می‌دهند تا عدد ده بشمارند،
همان‌ها بعدا در مورد ریاضیات پیچیده و مسائل دشوار نیز فعالیت دارند. با تقویت ریاضی در
سالهای اولیه کودکی، پایه‌های حل مسئله، منطق و استدلال و تصمیم‌گیری در کودک بنا گذاشته
می‌شود. بنابراین آموزش مهارت‌های ریاضی به کودکان پیش از دبستان، قطعا در آینده تفاوت‌ها را
رقم خواهد زد.

۴ مهارت ریاضی برای رشد کودکان

در حالی که شمردن اعداد مهم است، ریاضی چیزی فراتر از اعداد است. همانطور که به کودکان
نوپای خود کمک می‌کنید مهارت‌هایی که می‌گوییم را رشد دخند، خواهید دید که این مهارت‌ها،
یک دریچه جدید برای دیدن و درک جهان، رو به کودک باز می‌کند.

۱-تشخیص اعداد

توانایی تشخیص اعداد اولین قدم در انجام مهارت های پیچیده‌تر ریاضی است. برای این کار
می‌توانید از بازی‌ لی‌لی استفاده کنید. این یک گزینه عالی و ساده است. می‌توانید از کودک
بخواهید که خودشان خانه ها را شماره گذاری کنند یا در حالی که بچه‌ها روی خانه‌ها حرکت
می‌کنند، اعداد را بلند بلند بشمارند.
همچنین استفاده از تاس و بازی‌های مختلف با آن می‌تواند برای توسعه دانش عددی کودک مفید
باشد. می‌توانید تاس بیاندازید و به ازای هر عددی که آمد از کودک بخواهید حرکت خاصی را انجام
دهد. مانند کله ملق زدن، دست زدن، نواختن یک ساز یا هر چیز دیگر. همچنین می‌توانید از کودک
بخواهید که هنگام انداختن تاس، بجای عدد رو، عددهای اطراف را بشمارد یا عددی که روی زمین
قرار گرفته را حدس بزند.

۲- ارتباط یک به یک

این مهارت کاملا در مورد تشخیص این است که دو گروه مختلف دارای تعداد یکسانی از آیتم ها
هستند. همانطور که کودکان یاد می‌گیرند اعداد را تجسم کنند، مهم است که ارتباط اعداد را با دنیای
اطرافشان نیز کشف کنند. ارتباطات یک به یک یک راه عالی برای واقعی کردن ریاضی و آوردن
آن در زندگی روزمره است.
چیدن میز یک راه برای رشد مهارت‌های ریاضی از دوران کودکی است. به این شکل که از کودک
بخواهید تا بشقاب و قاشق و بقیه موارد را برای هر یک از اعضای خانواده بچینند. از جملاتی مثل«
یکی مال تو، یکی برای من، یکی برای بابا» و … استاده کنید و در نهایت از آنها بپرسید که در
مجموع چند بشقاب و چند قاشق چنگام روی میز گذاشته.
همچنین کمک کردن در آشپزخانه برای پختن غذا و ساماندهی آشفتگی‌ها برای رسیدن به یک
هدف، راه خوبی برای وارد کردن اعداد به زندگی واقعی است. مثلا برای زمانی که شیرینی‌ پختید،
از آنها بخواهید روی هر شیرینی یک شکلات کوچک بگذارد و در مجموع بشمارد چند شکلات
استفاده شده.

۳- مقایسه تفاوت ها

توانایی تشخیص تفاوت ها در مقادیر، قد، وزن و شکل، تفکر انتقادی و آگاهی فضایی کودک را رشد
می‌دهد و کودکان پیش دبستانی را برای مهارت‌های ریاضی پیشرفته تر مجهز می‌کند.
بازی مرتب کردن اشکال و دسته بندی کردن وسایل، می‌تواند بسیار مفید باشد. از کودک بخواهید که
کالا‌های با رنگ‌های یا اشکال مشابه را کنار هم بگذارد و آنها را دسته بندی کند.
بازی مقایسه نیز می‌تواند مفید باشد. مثلا کفش خودتان و با کفش کودکتان را کنار هم بگذارید و از
او بخواهید که بگوید کدام بزرگتر است. می‌توانید دست کودک را روی کاغذ بگذارید و طرح آن را
بکشید، سپس دست خودتان را روی آن گذاشته و الگوی آن را نیز رسم کنید. حتی اندازه سایه‌های
خود را نیز می‌توانید مقایسه کنید و از کودک بپرسید کدام بزرگتر است.

۴- شناسایی الگوها

شناختن الگوها به کودکان کمک می‌کند تا پیش‌بینی کنند، ارتباطات منطقی را کشف کرده و از
استدلال برای حل مسائل استفاده کنند. این امر مستلزم آن است که تفاوت‌های بین اشیا مختلف و
همچنین نحوه کارکرد و ارتباط آنها با هم را تشخیص دهند.
مثلا یک الگو را با قطعات مختلف رنگی بسازید و از کودک بخواهید که الگو را ادامه دهد. ادامه
الگوهای شکلی یا عددی در سنین بالاتر به کودک در رشد مهارت‌های حرکتی و مقابله‌ای نیز کمک
می‌کند.
یکی از ساده‌ترین راه‌های برای آموزش تشخیص الگوها به کودکان، موسیقی و قافیه هاست. در
حالی که شناخت الگوها، لزوما نباید با موضوعات مرتبط با ریاضی باشد، آهنگها و ریتم‌های زیادی
وجود دارد که به کودکان کمک می‌کند شمارش، مرتب سازی، مقایسه و موارد دیگر را یاد بگیرند.

مهارت‌های ریاضی: بدو تولد تا ۱۲ ماهگی

کودکان از بدو تولد شروع به یادگیری مهارت‌های ریاضی می‌کنند. برای آموزش مهارت‌های
ریاضی از تولد تا ۱۲ ماهگی، انتظار داریم که کودک به این مهارت‌ها برسد:
– پیش‌بینی توالی رویدادها را شروع می‌کنند. مثلا صدای آب یعنی زمان حمام رسیده یا
صدای زنگ در، یعنی پدر از سرکار برگشته است.
– شروع به درک علت و معلول‌های می‌کنند. مثلا تکان دادن جغجغه باعث تولید صدا
می‌شود یا صدای زنگ در، یعنی کسی قرار است به خانه وارد شود.
– شروع به طبقه بندی چیزها به روش‌های ساده می‌کند. مثلا می‌فهمد که برخی از
اسباب‌بازی‌ها صدا دارد و برخی ندارد. برخی محکم است و برخی نرم.
– شروع به درک اندازه‌های نسبی می‌کند. مثلا کودک می‌تواند بفهمد که کوچک است و
والدین بزرگ هستند.

– شروع به درک کلماتی می‌کنند که برای توصیف مقدار استفاده می‌شود. کلماتی مثل
بزرگتر، کمتر، بیشتر، بسه، کافیه و …

والدین نیز می‌توانند ازطریق تجربیات حسی مهارت‌های ریاضی کودک را تقویت کنند.
– برای کودک آهنگ‌هایی بخوانند که از مفاهیم عددی در آن استفاده شده است.
– به کودک مرتب کردن را نشان دهند. مثلا اینکه لباس‌ها را جدا می‌گذاریم و
اسباب‌بازی‌های نرم و سخت را از هم جدا می‌کنیم و …
– با انگشت شمردن را به کودک نشان دهید. مثلا یکی و دو تا را با لمس انگشت کودک به او
نشان دهید.

آموزش مهارت‌های ریاضی از ۱۲ تا ۲۴ ماهگی

در سن یک تا دوسالگی کودک نوپا مهارت های زیر را آموزش خواهد دید:
– درک اینکه اعداد به معنای مقدار هستند. ( از انگشتان دست برای نشان دادن سن خود یا
چیزی که می‌خواهند استفاده می‌کنند)
– خواندن اعداد را شروع می‌کنند. طبیعتا ممکن است برخی از اعداد را جا بیندازند یا به
ترتیب نخوانند.
– کلماتی که چیزها را مقایسه یا اندازه‌گیری می‌کنند را درک می‌کنند. (کلماتی مثل زیر،
بالای، پشت، سریع‌تر، آرام‌تر و …)
– می‌توانند شکل‌های اصلی را با هم مطابقت دهند. مثلا دایره را روی دایره بگذارند یا مثلث
را با مثلث تطبیق دهند.
– اندازه‌گیری را با پرکردن و خالی کردن ظروف کاوش می‌کنند.
– شروع به دیدن الگوها در کارهای روزمره می‌کنند. مثلا چیده شدن کاشی ها کنار همدیگر.

بزرگسالان نیز می‌توانند به کودک نوپا کمک کنند تا مهارت‌های ریاضی را از طریق بازی و
فعالیت‌های سرگرم کننده آموزش ببینند:
– مثلا دسته بندی اشیا بر اساس رنگ یا شکل را به کودک نشان دهید.
– بتوانید خانه سازی و روی هم گذاشتن اشیا را با کودک تمرین کنید.
– اشیا و چیزهای اطراف کودک را بشمارید تا کودک با مفهوم شمارش بیشتر آشنا شود.

آموزش مهارت‌های ریاضی از ۲۴ تا ۳۶ ماهگی

در این سن کودکان شروع به حرف زدن کرده اند و این باعث یک جهش در رشد مهارت‌های
ریاضی در دوران کودکی می‌شود.
– کودک می‌تواند اشکال را در دنیای واقعی نیز بشناسد. مثلا لاستیک دایره است و تلویزیون
چهارگوش.
– دسته بندی کردن را رشد می‌دهد. می تواند چیزها را بر اساس رنگ، شکل، اندازه یا
کارکرد آنها دسته بندی کند.
– حداقل تا ۲۰ را بشمارد و بتواند مواردی را که در یک ظرف یا گروه قرار گرفته بشمارد.
– درک کند که اعداد شمارشی و شکل ریاضی آنها یک معنی را می‌دهد. یعنی ۶ همان شش
است.
– آگاهی فضایی آنها رشد می‌کند و می‌توانند از آن برای حل کردن پازل‌ها استفاده کنند.
– شروع به پیش‌بینی کردن علت و معلول اتفاقات می‌کنند. مثلا اگر این اسباب بازی را داخل
آب بیندازد چه اتفاقی می‌افتد.

در این سن والدین و معلمان می‌توانند به کودک پیش دبستانی کمک کنند تا از طریق فعالیت‌های
عملی ریاضی خود را تقویت کند:
– شمردن مواد لازم برای پختن یک خوراکی یا غذا.
– تشخیص اشیای بزرگتر و کوچکتر.
– نام بردن اشیا و اشکال اطراف برای شناختن بیشتر اشکال هندسی.

آموزش‌مهارت‌های ریاضی در ۵ سالگی

– برای شمردن اعداد، بعد از رسیدن به ۵ می‌توانند برای عدد ۶ از دست دوم استفاده کنند.
– می‌توانند بین دو عدد، عدد بزرگتر را تشخیص دهند و اعداد بالای ۲۰ را می‌شناسند.
– می‌توانند اشکال متقارن را کپی کنند.
– می‌توانند شروع به انجام بازی‌های فکری و معمایی کنند و برای رسیدن به یک پاسخ، از
نقشه‌ استفاده کنند.
– مفاهیم اولیه زمان مثل صبح یا روزهای هفته را می‌شناسد.
– دستورالعمل‌های چندمرحله‌ای را دنبال می‌کند.
– مفاهیم ساده احتمال را می‌شناسد و کلماتی مانند احتمالا، شاید، بعید است و … را درک
می‌کند.

والدین و معلمان می توانند با ارائه مفاهیم به صورت تصویری از رشد ریاضی کودکان حمایت کنند.

کودک را تشویق کنید

با سخت‌گیری و حساسیت بیش از حد روی رشد مهارت‌های ریاضی، قرار نیست کودک شما نابغه
شود. همانطور که نقاط عطف آموزش مهارت های ریاضی به کودکان را خواندید، می‌بینید که
اساس یادگیری مهارت های ریاضی از بدو تولد شمردن، توانایی طبقه بندی اشیا، پیش‌بینی توالی و
علت و معلول، مقایسه و شمردن است.
بسیاری از کودکان از زمانی که نوپا هستند، اعداد و اشکال اصلی را درک می‌کنند و در پایان
مهدکودک، اغلب می‌توانند اعداد را با هم مقایسه کرده و بشمارند. همه این مهارت‌ها، پایه‌های
محکمی برای رشد مهارت‌های ریاضی و توسعه این مهارت در سال‌های بعدی مدرسه و حتی
دبیرستان است.
رشد مهارت‌های ریاضی از دوران کودکی و هر سنی آغاز شود زود نیست. حتی نوزادی. شما
می‌توانید با فعالیت‌های جذاب و سرگرم کننده، یک محیط مثبت برای کودک فراهم کنید تا بتواند
مهارت‌های ریاضی خود را توسعه داده و موفقیت تحصیلی او را تضمین کنید.