آنچه در این مقاله می‌خوانید:
حواس پنج‌گانه، راه ارتباطی ما با دنیا هستند. همه از اهمیت حواس پنج‌گانه در زندگی مطلعیم. اما چه‌قدر به این فکر کردیم که این حواس از چه زمانی در کودک‌مان فعال می‌شوند؟ عملکردشان چه فرایندی در درون فرزندمان دارد؟ آیا بچه‌ها در رحم مادرشان هم از این حواس برخوردارند؟ در این یادداشت، سعی می‌کنیم اطلاعاتی کاربردی درباره‌ی حواس پنج‌گانه در کودکان طرح کنیم.
تماشای این موقعیت که بچه می‌تواند هم‌زمان از چند حس مختلفش برای ارتباط با محیط استفاده کند، شگفت‌انگیز است. در حین مشاهده‌ی کودک، ممکن است این سؤال برای‌تان پیش بیاید که عملکرد و رشد این حواس پنج‌گانه در کودک چگونه است؟ در ادامه، به تک‌تک این حواس می‌پردازیم.
عملکرد حواس پنج‌گانه‌ی کودکان
بویایی
یکی از اولین حس‌هایی که در کودک فعال می‌شود، بویایی است. باورش دشوار است اما، خوب است بدانید گیرنده‌های بویایی، در رحم مادر فعال می‌شوند. بله، بویایی کودکان در رحم مادرشان کار می‌کند.
رشد گیرنده‌های بویایی، از هفته‌ی هشتم بارداری آغاز می‌شود و تا هفته‌ی بیست‌وچهارم، تقریباً کامل می‌شود. بنابراین، کودک در زمان تولد، با بویایی قوی و تکامل‌یافته پا به دنیا می‌گذارد.
حس بویایی، از همان اولین لحظات تولد، در شناخت دنیا به کودک کمک می‌کند. مهم‌ترین کمک، شناخت بوی مادر است. همیشه در نظر داشته باشید که تا زمان توسعه‌ی دیگر حس‌ها، بویایی تنها راه شناخت شما برای فرزندتان است.
دراین‌باره، مفصل‌تر از آوک بخوانید:
چشایی
یکی دیگر از حواس پنج‌گانه که خیلی زود و در رحم مادر شروع به رشد می‌کند، چشایی است. این حس، در سه‌ماهه‌ی اول بارداری رشد قابل‌توجهی دارد. جنین در فرایند رشد در رحم مادر، شروع به خوردن مایعی می‌کند.
بعد از تولد، چشیدن شیر مادر، اساس توسعه‌ی این حس است. شیر مادر، حس چشایی را تقویت و اصلاح می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد، افراد در بزرگ‌سالی، طعم‌هایی را که در دوره‌ی خوردن شیر مادر در معرضش قرار گرفته‌اند، به دیگر مزه‌ها ترجیح می‌دهند.
لامسه
این حس از هفته‌ی هشتم بارداری شروع به رشد می‌کند. کودک در زمان تولد، از لامسه‌ی خوبی هم برخوردار است. حس لامسه، به برقراری ارتباط کودک با اطرافیانش کمک می‌کند. هم‌چنین احساس گرما، امنیت و آرامش از طریق لامسه به کودک منتقل می‌شود.
محققان حوزه‌ی کودک، والدین را به ارتباط پوستی مستقیم با نوزاد توصیه می‌کنند. به این دلیل که بخش مهمی از شناخت محیط، ارتباط‌گرفتن با اطراف و درک احساس امنیت از این طریق انجام می‌شود. این توصیه، به‌خصوص درباره‌ی کودکانی که زودتر به دنیا آمده‌اند، اهمیت دارد.
نوزادان در زمان تولد، از حس لامسه‌ی رشدیافته‌ای برخورداند، منتها با گذشت زمان و لمس‌کردن اشیای مختلف، به تکامل بهتری در این زمینه می‌رسند.
نوزادان در ابتدا نمی‌دانند اشیا چه حسی دارند. بخش مهمی از شناخت اشیا، به‌وسیله‌ی تجربه‌ی لمس آن‌ها اتفاق می‌افتد.
بینایی
در میان حواس پنج‌گانه، یکی از آخرین حواسی‌ست که رشد پیدا می‌کند.
حس بینایی، در حدفاصل هفتههای هفت تا نه بارداری رشد می‌کنند. در هفته‌ی بیست‌وهفتم بارداری، جنین می‌تواند چشمش را باز و بسته کند.
بین هفتههای سی‌ویک و سی‌ودوی بارداری، چشم جنین به نور پاسخ می‌دهد. با این‌حال، حین تولد هنوز این حس با حالت تکامل‌یافته‌اش خیلی فاصله دارد.
هنگام تولد، نوزاد فقط می‌تواند چندسانتی‌متر جلوی چشمش را ببیند. او در دیدن و تشخیص رنگ‌ها هم دچار مشکل است. پس اگر جلوی در خروجی خانه ایستاده‌اید و برایش دست تکان می‌دهید، امیدوار به واکنش مناسب نباشید.
بیش‌تر بخوانید:
شنوایی
این حس هم در دوره‌ی بارداری رشد می‌کند. جنین‌ها می‌توانند صدای شم را بشنوند. بعد از تولد، مهم‌ترین کار حس شنوایی، یادگیری زبان در کودکان است. ارتباط بین حس شنوایی و سیستم توجه و یادگیری مغز کودک، باید طی مراتب و مراحلی به یادگیریِ پله‌ای و تدریجیِ زبان منجر شود.
یکی از اولیه‌ترین آزمایش‌هایی که از هر نوزاد می‌گیرند، تست شنوایی است. بعد از آن هم باید شنوایی بچه‌ها آزموده شود. واکنش نشان دادن به منبع صوت، مهم‌ترین اتفاقی‌ست که می‌شود با آن وضعیت شنوایی کودک را سنجید.
