نوزاد، تا مدت‌ها از حس بویایی برای پیداکردن غذایش استفاده می‌کند. حتماً دیده‌اید که نوزادتان، حتی زمانی که چشمانش بسته است، موقعیت پستان را به‌خوبی پیدا می‌کند. این اتفاق، از طریق بویایی رخ می‌دهد.

حس بویایی، یکی از اولین حس‌هایی‌ست که در درون کودک شروع به رشد می‌کند. رشد بویایی، از حدود هفته‌ی هشتم بارداری آغاز می‌شود. بخش عمده‌ی رشد حس بویایی در رحم مادر اتفاق می‌افتد و کودک در زمان تولد، با یک حس تکامل‌یافته همراه است. اگرچه باز هم این حس در طول زندگی رشد می‌کند و کودک در بوکشیدن باتجربه‌تر می‌شود، اما بخش عمده‌ی رشد بویایی، پیش از تولد رخ داده است.

دو نقش عمده‌ی حس بویایی نوزادان

حس بویایی هم مثل دیگر حواس پنج‌گانه، یکی از ابزارهای شناخت محیط و ارتباط با اطرافیان است. به‌طورکلی، حواس پنج‌گانه به نوزاد کمک می‌کنند تا هرچه زودتر، به تجربه‌های مشترکی با محیطش برسد؛ به بوهای آشنا، مزه‌های اشنا، اصوات و سطوح و رنگ‌ها و طرح‌های آشنا.

در کنار این‌ها، به‌طور کلی حس بویایی در اولین روزهای بعد از تولد، دو نقش عمده و حیاتی دارد: اول، ابزاری برای پیداکردن غذا و دوم، راهی برای برقراری پیوندهای عاطفی با والدین.

همان‌طور که در ابتدا اشاره شد، نوزاد از حس بویایی برای پیداکردن موقعیت پستان مادر یا نوک شیشه‌ی شیر استفاده می‌کند. بوی آشنای شیر، خیلی زود در سیستم مغز نوزاد ضبط می‌شود و به ابزاری برای تغذیه و حیات تبدیل می‌شود.

حتماً دقت کرده‌اید که برخی نوزادان که با شیر خشک تغذیه شده‌اند، ممکن است به شیر مادر واکنش منفی نشان دهند، یا برعکس. مهم‌ترین دلیل این اتفاق، عادت نوزاد به بوی شیر خشک است. نوزاد فرق طبیعی یا مصنوعی بودن شیر را متوجه نمی‌شود. او طبق الگوی بویایی‌اش عمل می‌کند و همان بوی همیشگی و آشنا را به‌عنوان غذا (ابزار بقا) قبول می‌کند.

دومین خاصیت بویایی، در اولین روزهای زندگی، شناخت اطرافیان و برقراری ارتباط با آن‌هاست. نوزاد، از همان بدو تولد، بوی مادرش را به‌عنوان امن‌ترین کد دریافتی از دنیا شناسایی می‌کند.

این اتفاق ممکن است برای مادرها دردسرساز هم بشود. به محض این‌که نوزاد به آغوش یکی از اطرافیان می‌رود، بوی غریبه‌ها را از آن‌جا که به او احساس ناامنی می‌دهند، پس می‌زند و گریه می‌کند. البته همین شناسایی محیط از طریق بو، این امکان را به شما می‌دهد که با لباس‌ها یا پتوی خودتان، نوزاد را در زمان عدم حضورتان آرام کنید. این ماجرا را امتحان کنید. وقتی نوزاد را به اطرافیان‌تان سپرده‌اید، او را در معرض بوی آشنای خودتان قرار دهید و واکنش نوزاد را تماشا کنید.

• روش‌هایی برای تقویت حواس پنج‌گانه‌ی کودکان

رشد حس بویایی

با رشد کودک، دایره‌ی بویایی او هم توسعه پیدا می‌کند. بوی آشنا برایش از بوی مادر به چند بوی آدم‌هایی که بیش‌تر با آن‌ها در تماس بوده، توسعه پیدا می‌کند.

بعد از شش‌ماهگی و با شروع خوردن غذاهای کمکی، بویایی کودک به ابزاری برای واکنش مثبت یا منفی نشان دادن به خوردن غذاهای مختلف تبدیل می‌شود. از حدود یک‌سالگی، کودک از طریق بویایی به‌طور کامل می‌تواند قبل از خوردن غذاها بفهمد که غذا را دوست دارد یا نه.

در آوک بخوانید:

حواس پنج‌گانه‌ی کودک‌مان را بشناسیم

رازهای عجیب حس بویایی

از قدرت بویایی نوزادها، برای انجام کارهای مربوط به رشد کودک کمک بگیرید. مثلاً وقتی می‌بینید نسبت به کاری مثل حمام‌رفتن واکنش منفی نشان می‌دهد، با بوهای آشنا و مطبوع، نظرش را جلب کنید. انواع صابون‌ها و لوسیون‌هایی که کودک نسبت به بوی آن‌ها علاقه‌مند است، می‌تواند او را نسبت به حمام‌رفتن متقاعد کند.

وقتی نوزادتان شب‌ها چندمرتبه از خواب بیدار می‌شود، خیلی سریع نگران وضعیت امنیتش می‌شود. بیش‌تر گریه‌های شبانه، به‌دلیل احساس ناامنی رخ می‌دهند. بیش از آن‌که سعی کنید برایش توضیح دهید که کنارش هستید، او را از حضور بوی امنِ خودتان مطمئن کنید.