آنچه در این مقاله می‌خوانید:
تشخیص بیش‌فعالی کودکان، معمولاً از زمانی ممکن می‌شود که شرایط اجتماعی آن‌ها تغییر کند. مثلاً از زمانی که به مهدکودک یا پیش‌دبستانی می‌روند. بنابراین، تشخیص بیش‌فعالی، پیش از دو سالگی تقریباً غیرممکن یا بعید است.
همین ابتدا این نکته را در نر داشته باشید، «بیش‌فعالی» به‌عنوان یک اختلال در رفتار، حتماً و حتماً باید از طریق پزشک متخصص تشخیص داده شود. برای تشخیص این ویژگی، باید پزشک، انواع تست‌های تخصصی را از کودک بگیرد. همین‌که چندنفر از اقوام و دوستان به خانه‌ی ما بیایند و تحرک و شور و شیطنت بچه‌مان را ببیند و روی او برچسب «بیش‌فعالی» بزنند، نباید ما را به بیش‌فعال بودن فرزندمان، قانع کند. برای تشخیص، باید چندین مرتبه‌ی تخصصی طی شود و به‌هیچ‌عنوان یک اتفاق قابل فهم برای همه نیست.
ممکن است رفتار برون‌گرایانه و پرانرژی کودک، ناشی از محرک‌ها محیطی باشد، به هوش هیجانی‌اش مربوط باشد، به ضعف در برخی مهارت‌هایش مربوط شود و ده‌ها دلیل دیگر. بیش‌فعالی، تنها دلیل توجیه‌کننده‌ی انرژی زیاد بچه‌ها نیست.
بیش‌فعالی کودکان چیست؟
بیش‌فعالی کودکان، یک نوع اختلال است که باعث می‌شود بچه‌ها کنترل کمی روی رفتارشان داشته باشند. میزان کم‌بودن این کنترل را باید پزشک متخصص تشخیص دهد. معمولاً اگر به‌حدی باشد که مزاحم رفتار روزمره و پیش‌رفت زندگی معمولی باشد، به‌عنوان اختلال در نظر گرفته می‌شود.
بیش‌فعالی یا ADHD باعث می‌شود فرد در مکان‌هایی که قرار می‌گیرد، بیش‌ازحد سروصدا داشته باشد، برای جلب‌توجه دچار زیاده‌روی شود، در تمرکز دچار مشکلات متعدد باشد و رفتار کنش‌گرانه‌ی خارج از عرفش، اطرافیان را آزار دهد.
بیش‌فعال و اختلال نقص توجه، صورت‌ها و اشکال و علائم مختلفی دارد. دسته‌ای از کودکان مبتلا به این اختلال، تنها اختلال توجه دارند. این دسته، سروصدا و نمود بیرونی آشکاری ندارند، اما در توجه و تمرکز دچار مشکل‌اند.
دسته‌ای دیگر، ممکن است در تمرکز دچار مشکل نباشند، اما رفتاری به‌شدت تکانه‌ای بروز می‌دهند.
هم‌چنین دسته‌ی دیگری که متداول هم هست، وجود دارد که نقص توجه و تمرکز را هم‌زمان با رفتار بیش‌فعالانه و تکانه‌ای دارند.
علائم بیش‌فعالی کودکان
در این‌جا، چندمورد از علائم مرتبط با بیش‌فعالی و نقص تمرکز در کودکان را ذکر می‌کنیم. همان‌طور که در ابتدا اشاره شد، دیدن چندمورد از این علائم در رفتار کودک، مجوزی برای بیش‌فعال دانستن او نیست. تشخیص این امر، پیچیده‌تر از تماشای چند علامت است و باید در مطب پزشک انجام شود. ما این علائم را مرور می‌کنیم، که بدانید ممکن است به مراجعه به پزشک نیاز داشته باشید.
یک. تحرک فیزیکی بیش‌ازحد
کودکان بیش‌فعال، خیلی بیش‌تر از آنچه نیاز است، تحرک دارند. ممکن است برا برداشتن یک وسیله در خانه، بدوند، بپرند و رفتارهای فیزیکی اغراق‌شده داشته باشند.
دو. بی‌قراری موقع نشستن
آرام و بی‌استرس نمی‌توانند بنشینند. موقع نشستن، انواع تحرک‌های غیرلازم مثل ور رفتن با انگشتان دست و پا و کشش اندام‌های مختلف بدن را دارند.
سه. خیلی بیش‌ازحد و برای جلب‌توجه لازم صحبت می‌کنند
گاهی صحبت‌ها، کلامی با معنای مشخص هم نیست. تولید آواهای نامفهوم، داد و بی‌داد، اصواتی شبیه به آواز برای جلب‌توجه دیگران، یکی از نشانه‌هی رفتاری بیش‌فعالی کودکان است.
چهار. روی یک بازی مشخص تمرکز ندارند
مدام میان بازی با یک اسباب‌بازی، بازی را رها می‌کنند و بهانه‌ی اسباب‌بازی دیگری را می‌گیرند. این عدم تمرکز و به پایان‌نرساندن بازی‌ها و بی‌قراری برای شروع ماجرایی تازه، یکی از رفتارهای متداول کودکان بیش‌فعال است.
پنج. مشکل در ارتباط با دیگران
ارتباط با دیگران، خسته‌شان می‌کند و نمی‌توانند طولانی‌مدت، رابطه‌ای را نگه دارند. بیش‌فعالی کودکان، خیلی از اوقات با مشکلات ارتباطی همراه و هم‌زمان است.
در این رابطه، مقاله‌ی دیگری از آوک بخوانید:
شش. تجربه‌ی همیشگی اضطراب
بیش‌فعالی کودکان، ممکن است با تجربه‌ی همیشگی اضطراب و استرس با دلایلی ناشناخته همراه باشد.
هفت. رفتارهای شتاب‌زده و فکرنشده
کودکان بیش‌فعال، سریع به تحریکات محیطی پاسخ می‌دهند و عمل می‌کنند، بدون آن‌که عاقبت کارشان را بسنجند.
هشت. طغیان علیه آرامی
وقتی فضای خانه آرام است، علیه آرامش موجود قیام می‌کنند و به‌دنبال ماجرایی برای برهم‌زدن آرامش موجود می‌گردند.
نه. عدم موفقیت در انجام تمرین‌های یادگیری
در مهدکودک یا پیش‌دبستانی، به تکالیف بی‌اهمیت‌اند و نمی‌توانند روی صورت مسئله‌های موجود یا معماهای پازل‌ها و بازی‌های فکری، تمرکزی کارآمد داشته باشند. عدم پیش‌رفت در مراحل تحصیلی، یکی از شاخصه‌های متداول بیش‌فعالی کودکان است.
- با کلیک روی این‌جا ویدیویی کوتاه درباره‌ی بیش‌فعالی کودکان ببینید.
ده. سروصدا در جایی که سکوت لازم است
خواب‌بودن دیگران، تذکرات دیگران برای سروصدانکردن و الزامات سکوت در برخی محیط‌ها، نمی‌تواند آن‌ها را آرام کند.
اگر علائم ذکرشده را در رفتار روزمره‌ی فرزندتان مشاهده می‌کنید، بهتر است برای تشخیص بیش‌فعالی، سری به پزشک متخصص بزنید. یا این فرضیه برای همیشه از ذهن‌تان رد می‌شود و اجازه هم نمی‌دهید دیگران برچسب بیش‌فعالی به فرزندتان بزنند، یا در صورت تشخیص این اختلال، هرچه زودتر زیر نظر پزشک تمرین‌ها و اقدامات مختلف درمانی را با توجه به شدت بیش‌فعالی آغاز می‌کنید.
