آیا تابه‌حال فکر کرده‌اید که چرا برخی از افراد برای حفظ روابط اجتماعی نزدیک و سالم تلاش می‌کنند، درحالی که دیگران این کار را نمی‌کنند؟ به گفتهٔ “جان بولبی”، روان‌پزشک و محقق انگلیسی، پاسخگویی احساسی اولین تجربهٔ دلبستگی ما می‌تواند تأثیرگذارترین عامل در رشد انسان باشد. بولبی دریافت که دیگر پستانداران به محض قرار گرفتن در معرض خطر، به دنبال حفاظت یک بزرگسال هستند. با توجه به این الگوی بقا، بولبی نتیجه گرفت که ما برنامه‌ریزی شده‌ایم که دلبستگی‌ها را تشکیل دهیم و تمایلی ذاتی برای جست‌وجوی ارتباطی نزدیک با بزرگسالی داریم که از ما محافظت کند.

در طول دو سال اول زندگی، نوزادان با والدین خود پیوند برقرار می‌کنند. این بدان معنی است که کیفیت تعامل بین شما و کودکتان برای رشد اجتماعی و عاطفی وی بسیار مهم خواهد بود. برخی از عواملی که ممکن است در نوع دلبستگی کودک شما تأثیر بگذارد عبارت‌اند از: تماس جسمی و توجه به نیازهای اساسی. دورهٔ حساس تشکیل دلبستگی به مادر یا پدر، در دو سال اول زندگی است. پرورش دلبستگی ایمن در کودک بسیار مهم است؛ زیرا این امر بر کیفیت روابط بین فردی او در آینده تأثیر خواهد گذاشت؛ از جمله روابط عاشقانه!

چگونه تشخیص دهیم کودک شما دلبستگی ایمن ایجاد کرده است؟

“مری آینسورث”، روان‌شناس و محقق آمریکایی، روشی به نام “وضعیت عجیب” را برای اندازه‌گیری عملکرد روابط بین مادر و نوزادش ایجاد کرد. این روش برای ایجاد اضطراب جدایی برای فعال کردن سیستم دلبستگی در نظر گرفته شده‌است. به گفتهٔ آینسورث، عاملی که نوع دلبستگی را تعیین می‌کند، واکنشی است که کودک هنگام ملاقات با مادرش نشان می‌دهد. با توجه به والدین یا مراقب کودک، انواع مختلف دلبستگی می‌تواند وجود داشته باشد. براساس این روش، ما ممکن است نوع دلبستگی را با مشاهدهٔ رفتاری که کودک پس از وقوع جدایی نشان می‌دهد، تشخیص دهیم.

اگر کودک شما دلبستگی مطمئنی پیدا کرده باشد، می‌تواند از والدینش جدا شود، هنگام ترس به دنبال راحتی باشد، هنگام ملاقات بعد از جدایی احساسات مثبت نشان دهد و ترجیح دهد با هریک از والدینش باشد تا فردی غریبه. افرادی که دلبستگی مطمئنی پیدا کرده‌اند، عزت‌نفس بیشتر و روابط طولانی مدت‌تری دارند و احساسات خود را به‌راحتی بیان می‌کنند.

اگر کودک شما دلبستگی مقاومتی پیدا کرده باشد، به افراد غریبه مشکوک می‌شود، وقتی تنها می‌ماند عصبی می‌شود و به نظر نمی‌رسد با بازگشت شما احساس آرامش کند. اگر کودک شما به دلبستگی اجتنابی مبتلا شده باشد، به دنبال راحتی یا تماس با شما نیست و بودن با شما را نسبت به بودن با فردی غریبه ترجیح نمی‌دهد. سرانجام، اگر کودک شما به دلبستگی غیرمتشکل دچار شده باشد، ترکیبی از رفتارهای اجتنابی و مقاوم را نشان می‌دهد.

علاوه بر تجارب اولیه، ژنتیک در رشد اجتماعی و عاطفی کودک شما نقش دارد. مشخص شده‌است که تجارب اولیه می‌تواند ژن‌های خاصی را فعال یا غیرفعال کند. همچنین، کشف شده‌است که وابستگی یا نتایج منفی به تجربه‌های آسیب‌زا به وجود ژن‌های خاصی بستگی دارد. اگرچه ژنتیک نقشی اساسی در رشد کودک شما دارد، ما می‌دانیم که تجارب مثبت اولیه می‌توانند تفاوت ایجاد کنند.

من سه روش برای ارتقای دلبستگی ایمن در کودک را در اختیارتان می‌گذارم:

• سعی کنید تماس جسمی با کودک خود داشته باشید. آغوش و بوسه‌ای که بسیار طولانی باشد.
•  نیازهای اساسی کودک را رفع کنید. او گریه می‌کند؛ زیرا به چیزی احتیاج دارد، سعی کنید به او کمک کنید.
• روزانه با کودک خود صحبت کنید و رابطهٔ خود را بر پایهٔ اعتماد حفظ کنید. بگذارید با بازی کردن احساسات خود را بیان کند.