آیا تا به حال به قدرت ارتباطات مثبت در زندگی انسان اندیشیده اید؟ به نظر شما ارتباطات تا چه حد در موفقیت هایی که تجربه می کنیم نقش دارند و تا چه حد در حال خوب ما در زندگی تاثیر می گذرند؟ آیا ارتباط برقرار کردن یک مهارت ذاتی است یا هر کسی می تواند روی این توانمندی خود کار کند؟  در این مقاله تلاش کرده ایم تا از منظر روانشناسی به بررسی این سوالات بپردازیم . اگر شما هم به پاسخ این دست پرسش ها علاقه مند هستید تا  انتهای این مطلب همراه ما باشید.

قدرت ارتباطات مثبت؛ آشنایی با اجزای یک ارتباط سالم

به نظر شما چه زمانی می توان گفت در یک ارتباط سالم و سازنده با فرد دیگری قرار داریم؟ اگر بخواهیم این سوال را از نظر روانشناسی بررسی نماییم می توانیم برای پاسخ به آن 7 فاکتور اساسی را مطرح نماییم که اساس هر رابطه سالمی هستند. این 5 فاکتور موارد زیر را در بر می گیرند:

– وجود همدلی و درک متقابل در رابطه

– گوش دادن آگاهانه و فعال به یکدیگر

– شفافیت و دوری از صفاتی نظیر دروغگویی

– احترام به منشف شخصیت و عقاید دیگری به دور از قضاوت

– فعال بودن زبان بدن در کنار ارتباط کلامی

قدرت ارتباطات مثبت؛ اهمیت داشتن مهارت های ارتباطی در زندگی

همان طور که حتما می دانید انسان به عنوان یک موجود اجتماعی شناخته می شود که از اولین لحظه های تولد در جست و جوی برقراری ارتباط است. یک لحظه تصور کنید نوزادی را که  ازآغوش و مهر مادر محروم می ماند یا کودکی که هیچ فرصتی برای تجربه ارتباطات مثبت در اختیارش قرار نمی گیرد. به نظر شما در این شرایط چه بلایی بر سر انسان می آید؟ روانشناسان بر این باورند که انسان همان طور که از نظر جسمانی نیازمند متولد می شود و تا پایان عمر برای رفع نیازهای جسمانی خویش تقلا می کند، از نظر روانشناختی نیز نیازهایی دارد که از بدو تولد تا آخرین لحظه های زندگی همراه او هستند.

همه این نیازهای روانی در بستر رابطه برآورده می شوند. از همین رو می توان گفت انسان در دل رابطه رشد می کند و حتی زمانی می تواند به فردیت و استقلال برسد که رابطه را به درستی درک کرده باشد. در ابتدای زندگی ارتباط برای همه افراد بیش از همه در تعامل با والدین و سایر افراد نزدیک تعریف می شود اما به مرور زمان افراد یاد می گیرند تا از روابط خود با خانواده به عنوان یک الگو استفاده کرده و تلاش کنند دامنه ی روابط خود را گسترش دهند. این کار به آن ها کمک می کند تا منابع بیشتری برای برآورده کردن نیازهای هیجانی خود در اختیار داشته باشند و به تجربیات منحصر به فردی در دل زندگی دست یابند.

قدرت ارتباطات مثبت؛ نقش ارتباطات مثبت در سلامت روان

قبل از اینکه بخواهیم در مورد نقش و قدرت ارتباطات مثبت در سلامت روان انسان حرف بزنیم باید از خود بپرسیم اصلا چه زمانی انسان از سلامت روان برخوردار است؟ در پاسخ به این سوال می توان گفت سلامت روان به معنای تجربه نکردن هیچ احساس ناخوشایندی نیست بلکه به معنای ایجاد یک توازن در سطح روان است که به ما کمک می کند هر هیجان را به طور متناسب و هم خوان با شرایط محیطی تجربه کنیم. هرچقدر انسان از بهزیستی روانی بیشتری برخوردار باشد می تواند احساسات درون خود را با آگاهی بیشتری پردازش کرده و از تبدیل شدن دردها و تجربیات ناگوار به رنج های مزمن جلوگیری کند. اما سوال اصلی اینجاست چطور می توان به این وجه از سلامتی دست یافت؟  در پاسخ به این سوال باید گفت همان طور که سلامت جسم بدون مراقبت از بدن امکان پذیر نیست و همواره تلاش در جهت ارضای نیازهای جسمانی را می طلبد سلامت روان نیز از همین اصل پیروی می کند. چیزی که خیلی اوقات از جانب افراد تا حد زیادی نادیده گرفته می شود. در واقع ممکن است بدون اینکه مراقبت خاصی از ذهن و روانمان به عمل بیاوریم از خودمان انتظار داشته باشیم که حال خوبی را تجربه کنیم و بابت تجربه رنج ها و فشارهای زندگی حتی خودمان را سرزنش کنیم!

قدرت ارتباطات مثبت:  ارتباطات نوعی سرمایه گذاری برای سلامت روان

مسئله اصلی اینجاست که ما برای روانمان چقدر سرمایه گذاری کرده ایم؟ یکی از مهم ترین سرمایه گذاری های روانی ما در زندگی شبکه ارتباطات اجتماعی است که برای خود می سازیم. چرا که ما به عنوان یک موجود اجتماعی از طریق انسان های دیگر مفاهیم اثرگذاری نظیر عشق، انتخاب، آزادی، استقلال و … را درک می کنیم و به نیازهای روانمان پاسخ می دهیم. اگر انسان در خلا زندگی می کرد یا محکوم به تنهایی بود دیگر آزادی برای او چه معنایی داشت؟ یا اصلا چگونه می توانست دریابد که آرامش ناشی از عشق چگونه تجربه ای است؟

قدرت ارتباطات مثبت؛ ارتباطات امری ذاتی یا اکتسابی؟

اگر مهارت های ارتباطی بالایی نداشته باشید یا روابطتان در زندگی دائما با فراز و نشیب رو به رو شود شاید با خود فکر کنید اصلا برای رابطه ساخته نشده اید یا از استعداد ذاتی برای تعاملات مثبت بی بهره هستید. اما این باور تا حد زیادی نادرست است. ممکن است برخی انسان ها از نظر خلق و خویی از همان دوران نوزادی بیش از سایرین معارشتی به نظر برسند. برای مثال برخی بچه ها به راحتی از رفتن به بغل اطرافیان استقبال می کنند اما برخی دیگر با جیغ و گریه به این موضوع واکنش نشان می دهند! اما خلق و خو تنها بخش کوچکی از ماجراست.

آن چه در این میان نقش حیاتی ایفا می کند نوع تجربه ای است که ما از کودکی از ارتباط با جهان اطرافمان درک می کنیم. اگر از ابتدا مهارت های ارتباطی به ما آموخته نشود و در بستر یک ارتباط ایمن رشد نکنیم حتی اگر از خلق و خوی معاشرتی برخوردار باشیم باز هم نمی توانیم ارتباطات سالم بسازیم. تاکید بر اکتسابی بودن مهارت های ارتباطی به ما این امید را می دهد که محکوم نیستیم همواره روابط نارضایت بخش داشته باشیم و از هر زمان که بخواهیم می تونیم چرخه روابط منفی را درهم بشکنیم. اگر با مشکلات ارتباطی زیادی رو به رو هستید پیشنهاد می کنییم از یک روان درمانگر برای بهبود مسائل خود کمک بگیرید.

سوالات متداول

– آیا درست است که برخی افراد به طور ذاتی از توانایی کمی برای برقراری ارتباط برخوردار هستند؟

غیر از موارد خاص مثل افرادی که با برخی اختلالات عصبی رشدی درگیر هستند( نظیر کودکان اوتیسم) باقی افراد همگی به طور بالقوه برای برقراری ارتباط توانمند هستند. در واقع همه چیز به این بستگی دارد که انسان ها چقدر در محیط های سالمی رشد می کنند و در مورد مهارت های ارتباطی آموزش می بینند. برای مثال کودکانی که الگوهای مناسبی برای برقراری ارتباط ندارند و والدینشان از مهارت های ارتباطی پایینی برخوردارند بیش از سایرین ممکن است که با مشکلاتی در تعاملات اجتماعی رو به رو شوند.

– آیا توانایی ارتباط انسان قابل ارتقا است؟

بله، خوشبختانه ما انسان ها محکوم به تکرار الگوهای نادرست رفتاری نیستیم و هرچند در برخی موارد تغییر برایمان بسیار دشوار است اما در نهایت قادر هستیم بسیاری از چرخه های غلط در روابط انسانی را اصلاح نماییم. اگر احساس می کنید که برای این کار نیازمند کمک هستید مراجعه به یک رواندرمانگر می تواند تا حد زیادی در این مسیر به شما یاری برساند.