آنچه در این مقاله میخوانید:
در طول هفتههای اول زندگی، به دلیل اینکه همهٔ نوزادان کنترل محدودی بر بدن خود دارند، بیشتر فعالیتهایشان واکنشی(رفلکس) است. برای جبران این عدم کنترل، مادر طبیعت مطمئن میشود که نوزادان با مجموعهای از مکانیسمهای زنده ماندن متولد میشوند که از آنها در برابر آسیب محافظت میکند. به همین دلیل، اگرچه کوچولوی شما بسیار به مراقبان خود وابسته است، کاملاً هم بیدفاع نیست.
واکنشها درصورتی که کودک شما دیگر نیازی به آنها نداشته باشد، پس از چند ماه یا یک سال ناپدید میشوند. هنگامی که کودک شما کنترل روی بدن خود را شروع میکند، برخی از واکنشهای او حتی به کارهای ارادی تبدیل میشوند. این مکانیسمهای ذاتی معمولاً مدت کوتاهی وجود دارند اما بسیار مهماند. به همین دلیل، بسیار مهم است که مطمئن شوید کودک شما توانایی ایجاد تمام واکنشهای ابتدایی خود را دارد؛ زیرا آنها نشان میدهند که مغز و سیستم عصبی وظیفهٔ خود را به درستی انجام میدهند. شما میتوانید واکنشهای کودک خود را در خانه نیز تأیید کنید اما مطمئن شوید که مسئول مراقبتهای بهداشتی کودک شما، همه واکنشهای او را در اولین معاینهٔ خود بررسی کرده باشد. اگر میخواهید دربارهٔ این حرکات یا اعمال غیرارادی جذاب کودک بیشتر بدانید، باید با لیستی از رایجترین واکنشهای او که در ادامه بیان میشود، آشنا شوید.
واکنش مورو:
ش به صدا یا عملکرد ناگهانی، خود را به عقب میاندازد، دستها و پاهای خود را دراز میکند و در نهایت، دستها و پاهایش را به عقب میکشد. کودک شما ممکن است در این زمان گریه کند یا حتی ممکن است در جواب به گریهٔ خود، خودش را نیز تکان دهد. این واکنش به دلیل اینکه نوزادان را به محض خواباندن آنها، بیدار میکند، بدنام است اما نگران نباشید، معمولاً فقط تا حدود ۲ ماهگی کودک ادامه مییابد.
واکنش ریشهیابی:
این واکنش ذاتی، هنگام لمس یا نوازش گوشهٔ دهان کودک اتفاق میافتد. هنگامی که او را لمس کردید، کودک شما سرش را میچرخاند و دهانش را درحالی که به دنبال سرچشمهٔ لمس میگردد، باز میکند. این حرکت به کودک کمک میکند پستان یا شیشه شیر را پیدا کند و شروع به تغذیه کند. کودک در اولین روزهای زندگیاش، از طرفی به طرف دیگر ریشهیابی خواهد کرد و سر خود را به سمت نوک پستان میچرخاند تا اینکه بالاخره آن را به دهان بگیرد. با گذشت سه هفته، او سر خود را برمیگرداند و موقعیت خود را برای مکیدن بدون هیچ مشکلی پیدا میکند. این واکنش حدود ۴ ماه ادامه دارد.
واکنش مکیدن:
این واکنش بقا حتی قبل از تولد کودک نیز وجود دارد. اگر خوششانس بوده باشید، شاید در حین سونوگرافی در هفتهٔ ۳۶ بارداری و درزمانی که این واکنش در کودک کاملاً رشد کرده است، او را درحال مکیدن انگشت شستش دیده باشید. واکنش مکیدن برای خوردن شیر و تغذیه شدن کودک بسیار مهم است. هنگامی که نوک پستان یا شیشه شیر به سقف دهان او برسد، کودک شما بهطور خودکار شروع به مکیدن میکند. اگر این اقدام به صورت خودکار انجام نمیشد، کودک شما نمیتوانست غذایی را که برای رشد و شکوفایی به آن نیاز دارد، دریافت کند. اکنون این واکنش اگرچه غریزی است، هماهنگی این حرکات موزون با بلع و تنفس پیچیده است. واکنش مکیدن برای برخی از نوزادان ممکن است در آغاز مؤثر نباشد اما با تمرین یاد میگیرند که بر این مهارت مسلط شوند.
واکنش گردن آهنگی:
به دلیل موقعیتی که کودک در آن قرار دارد، این عکسالعمل خودکار به عنوان حالت شمشیربازی نیز شناخته میشود و چنین است: کودک شما سر خود را به یک طرف میچرخاند، بازو را از همان طرف راست میکند و بازوهای مخالف را خم میکند، طوری که انگار او در حال شمشیربازی است. این یک پاسخ بسیار ظریف است و در صورت گریه یا آشفتگی کودک ظاهر نخواهد شد. سرانجام این حالت در حدود پنج تا هفت ماهگی از بین میرود.
واکنش چنگ / کف دست:
اگر به کف دست نوزاد خود ضربه بزنید، او به طور خودکار انگشتان خود را محکم در حالت مشتکرده میبندد. با گذشت زمان این پاسخ خودکار به یک عمل داوطلبانه تبدیل میشود اما در این زمان نیز از اینکه نوزادتان انگشت شما را محکم در دست خود نگه میدارد، لذت ببرید. این واکنش تا حدود ۵ تا ۶ ماهگی ادامه دارد.
واکنش راه رفتن / پله:
وقتی شما زیر بغل کودک را میگیرید و پاهای او روی یک سطح صاف قابللمس قرار داده میشود، بلافاصله یک پا را جلوی پای دیگر قرار میدهد؛ مثل اینکه راه میرود. وقتی کودک شما راه میافتد چنین منظرهای را میبینید اما مطمئن شوید که به درستی از زیر بغل حمایت میشود و اگر این کار را در خانه امتحان کردید، مراقب باشید که از سر او نیز حمایت کنید. این واکنش پس از ۲ ماهگی ناپدید میشود و سپس به عنوان رفتار ارادیِ راه رفتن ظاهر میشود.
واکنش بابینسکی / کف پا:
این واکنش زمانی ظاهر میشود که به کف پای کودکتان ضربه بزنید؛ او بلافاصله انگشت شست خود را خم میکند، درحالی که انگشتان دیگر رو به خارج راست میشوند. این واکنش تا حدود ۲ سالگی اتفاق میافتد و طبیعی است و حتی ممکن است در ۱۲ ماهگی ناپدید شود.