نوزادان در لحظهٔ تولد به والدین و مراقبان دوست‌داشتنی خود کاملاً وابسته‌اند. در طول سال‌های اول زندگی، مغز آنها به اندازهٔ سایر اعضای بدنشان به پاسخ‌دهی بزرگسالان و اطرافیانشان وابسته است. “دکتر جك شونكوف” از دانشگاه هاروارد، لحظه‌های حساس را درجایی كه كودك كاری انجام می‌دهد و بزرگسال پاسخ می‌دهد (و بالعكس) “تعاملات رفت و برگشت” می‌نامد. به گفتهٔ وی، رفت و برگشت به این معنی است که شما و فرزندتان با یکدیگر هماهنگ شده‌اید و با هم در کاوش جهان خارج درگیر می‌شوید.
همان‌طور که دکتر شنکف ارزیابی می‌کند، در هر ثانیه بیش از ۱ میلیون اتصال عصبی جدید ایجاد می‌شود. تعامل ژن‌های کودکتان، میزان مراقبت شما از کودک، تعامل داشتن با او و توجه کردن به او، ساختار مغز کودک شما را یک‌باره ایجاد می‌کند.
بنابراین، ممکن است از خود بپرسید تعاملات رفت و برگشت چگونه انجام می‌شوند؟ خب، در دوران نوزادی کودک شما بیشتر با خیره شدن، ایجاد آواهای بی‌معنا یا ایجاد حالات صورت با شما نوعی تعامل ساده برقرار می‌کند. این تعامل با بلوغ و رشد مغز کودک پیچیده‌تر می‌شوند. تحقیقات و تجربه نشان می‌دهد که به‌زودی وقتی با هم تمرین می‌کنید و یکدیگر را می‌شناسید، این امر برایش تبدیل به عادت می‌شود!
براساس بیانیهٔ مرکز دانشگاه هاروارد دربارهٔ کودک در حال رشد، ۵ مرحله برای اینکه بتوانید تعامل رفت و برگشت را با کودک خود تمرین کنید وجود دارد که در ادامه بیان می‌شوند:
- به مرحلهٔ رفت توجه کنید و توجه کودک خود را به آن معطوف کنید. می‌توانید در طول روز سعی کنید فرصت‌های کوچکی را جست‌وجو کنید که در آن، کودک شما چیزی را نشان می‌دهد یا چهره یا صداهایی ایجاد می‌کند.
- مرحلهٔ رفت را با حمایت و تشویق پاسخ دهید (مرحلهٔ برگشت). شناخت و تأیید علاقهٔ فرزندتان به کنجکاوی او پاداش می‌دهد و باعث می‌شود احساس شنیده شدن و درک شدن کند.
- آنچه را که فرزندتان می‌بیند، انجام می‌دهد یا احساس می‌کند، نام‌گذاری کنید. این باعث ایجاد ارتباطات مهم زبانی در مغز وی می‌شود و همچنین کلماتی را برای بیان و استفاده از دنیای درونی او فراهم می‌کند.
- به نوبت حرف بزنید و منتظر بمانید تا فرزندتان فرصتی برای پاسخگویی به آنچه شما گفتید یا به آن اشاره کردید داشته باشد. سعی کنید تعامل را مکرر ادامه دهید و خودکنترلی و همکاری را الگوسازی کنید.
- وقتی کارتان را با تمرکز روی این تعامل انجام دادید و آمادهٔ رفتن به سراغ یک فعالیت جدید هستید، جوری فعالیت را شروع کنید و آن را پایان دهید که فرزندتان آن را ببیند و بتواند آغاز کردن و خاتمه دادن به کارها را تمرین کند.
اگر علاقه به مطالعه بیشتر دارید، می توانید موارد زیر را بررسی کنید:
- Center on the Developing Child at Harvard University’s resources on Serve and Return: https://developingchild.harvard.edu/science/key-concepts/serve-and-return/
- Handout on the 5 Steps for Serve and Return Interactions: https://46y5eh11fhgw3ve3ytpwxt9r-wpengine.netdna-ssl.com/wp-content/uploads/2017/06/HCDC_FIND_ServeReturn_for_Parents_Caregivers.pdf
