آیا تا به حال به فرایند رشد منطقی کودکان فکر کرده اید؟ اینکه در دنیای پیچیده ذهن بچه ها چگونه مفاهیم خلق می شوند و چگونه آن ها می توانند به روابط بین پدیده های مختلف پی ببرند؟ مغز کودکان در سال های اولیه رشد به سرعت در حال تغییر و تکامل است و هر روز توانمندتر از روز قبل می شود یکی از نیرومندترین قابلیت های ذهن کودکان توانایی استدلال کردن است. چیزی که به آن ها کمک می کند بتوانند به درک عمیق تری از جهان پیرامون خود دست پیدا کنند. به نظر شما آیا می توان کاری برای تقویت قدرت استدلال کودکان انجام داد؟ ما  در این مقاله تلاش کرده ایم که اختصاصا به پاسخ این سوال بپردازیم. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه تقویت استدلال مفهومی کودکان تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

اهمیت تقویت استدلال مفهومی کودکان

قبل از اینکه به تمرینات تقویت ادراک و استدلال کودکان بپردازیم اصلا بیایید این موضوع را بررسی کنیم که تقویت استدلال مفهومی کودکان چه اهمیتی دارد؟ استدلال مفهومی کودکان به توانایی استدلال بچه ها بر پایه درک آن ها از مفاهیم و معانی مختلف اشاره دارد.  استدلال مفهومی به فرزندتان کمک می کند که درک واقع بینانه تری از محیط داشته باشد و در ارتباط عمیق تری با محیط اطراف قرار بگیرد. این مسئله هم چنین قدرت یادگیری او را تسهیل خواهد کرد. از همین رو اگر به رشد شناختی و ذهنی کودکتان اهمیت می دهید کار کردن روی توانایی استدلال مفهومی یکی از گزینه هایی است که می تواند در این حوزه باعث پیشرفت فرزندتان شود.

تقویت استدلال مفهومی فرزند من

ما در ادامه این مقاله به 3 دسته راهکار کلی اشاره می کنیم که در تقویت مهارت استدلال در کودکان تاثیر بسزایی خواهند گذاشت:

1- تمرینات تقویت ادراک و استدلال کودکان: نام گذاری، دسته بندی و مرتب سازی

برای اینکه کودکان یک مفهوم را درست درک کنند و بتوانند بر اساس آن دست به استدلال بزنند ابتدا بسیار مهم است که بتوانند مثال هایی از آن مفهوم را در ذهن بیاورند یا آنچه که به آن مفهوم تعلق نمی گیرد را مشخص کنند. برای مثال وقتی به کودک در مورد مفهوم گرما و سرما آموزش می دهیم بسیار مهم است که او مصادیق این موضوع را در دنیای واقعی شناسایی کند و آن ها را در یک طبقه خاص دسته بندی نماید. از همین رو می توانید ذهن کودک را با این سوالات به چالش بکشید که مثلا چه چیزهایی می توانند مفهوم گرما را منتقل کنند؟ اسامی آن ها چیست؟ و چه چیزهایی در دسته مخالفی قرار می گیرند و مفهوم سرما را به ما منتقل می کنند؟

در کودکان با سنین بالاتر ما معمولا مفاهیم پیچیده تری را آموزش می دهیم. برای مثال برای کودکان دبستانی ممکن است هنگام آموزش درس علوم به مفهوم زیستگاه های جانوری اشاره کنیم. در این جا برای تقویت استدلال مفهومی کودکان و جا افتادن مطلب بهتر است تلاش کنیم از تصاویر مختلف کمک گرفته و مصادیق آن مفهوم مثلا “زیستگاه های جانوری” را در ذهن کودک روشن کنیم. در همین راستا با نشان دادن کندوهای عسل، کلبه یک خرگوش یا محیط یک باغ وحش می توانیم به شیوه دقیق تری این مفهوم را منتقل نماییم. پس از نشان دادن تصویر باید از کودک بخواهیم تا ویژگی های مشترک بین همه این تصاویر را پیدا کند و آن را برای ما توضیح دهد. این کار به او کمک می کند تا از این طریق به درک عمیق تری از مفهوم مورد نظر دست پیدا کند.

2- تمرینات تقویت ادراک و استدلال کودکان: ارتباط بین مفاهیم مختلف

یک کار دیگری که در جهت تقویت استدلال مفهومی کودکان می توانید انجام دهید این است که تلاش کنید بین مفاهیم مختلفی که به کودک می آموزید پل زده و در واقع میان آن ها ارتباط برقرار نمایید. برای مثال وقتی کودک با مفهوم حقوق فردی خود آشنا شد. او را با مفهوم جرات مندی و دفاع از خود آشنا می کنیم. حال از او می خواهیم استدلال کند که چگونه می توان از جرات مندی برای رسیدن به حقوق خود استفاده نماید؟

3- تمرینات تقویت ادراک و استدلال کودکان: به کار بردن مفاهیم در زندگی روزمره

یکی از مهم ترین تمرینات مهارت استدلال در کودکان این است که به آن ها کمک کنیم از مفاهیمی که می آموزند در زندگی روزمره استفاده کننند. این به آن ها کمک می کند تا علاوه بر شناخت تئوری کاربرد مفاهیم را نیز درک کنند و همین مسئله درک آن ها را عمیق تر می سازد. برای مثال وقتی کودک در مورد مفاهیم حقوق فردی و جرات مندی آگاهی کسب کرد و آن ها را به هم پیوند داد حال می توانیم در کلاس درس یا در محیط خانه موضوعی را طرح کنیم و از او بخواهیم به طور عملی به ما نشان دهد که چگونه می تواند از حقوق دفاع کند و برای این کار چه تلاش هایی انجام می دهد؟

فعالیت هایی برای تقویت مهارت استدلال در کودکان

برای تقویت مهارت استدلال در کودکان ما در ادامه به یکسری فعالیت ها اشاره کرده ایم که می توانند فرایند رشد استدلال مفهومی را در فرزندتان تسهیل نمایند.

– برای هر مفهوم تازه یک جدول طراحی کنید. از کودک بخواهید آن چه مصداق آن مفهوم است را در یک ستون و هرچیزی که مصداق آن مفهوم نیست را در ستون دیگری یادداشت کند.

– تصاویر یا مثال هایی از یک مفهوم را به کودکان ارائه داده، حال از آن ها بخواهید وجه مشترک این مثال ها را پیدا کنند.

– یک مفهوم را با کودکان به اشتراک بگذارید سپس از آن ها بخواهید مصادیق آن را در قالب تصویر یا نوشته برای شما ذکر کنند.

– در کلاس های درس می توانید کودکان را به گروه های 4 یا 5 نفره تقسیم کنید، از هر نفر بخواهید نقش یک مفهوم خاص را بازی کند و سپس با اعضای دیگر که در نقش مهایم دیگر هستند ارتباط برقرار کنند.

– یک موضوع را به بحث بگذارید اجازه دهید کودک موضع خود را در مورد آن بیان کرده و در آن زمینه استدلال کند.

سوالات متداول

– تقویت استدلال مفهومی کودکان از چه نظر اهمیت دارد؟

تقویت استدلال مفهومی کودکان باعث می شود که آن ها در مورد معانی مفاهیم مختلف دانش بیشتری داشته باشند و در نتیجه بتوانند روابط منطقی بین پدیده های مختلف را راحت تر درک نمایند. این مسئله در فرایند یادگیری به آن ها کمک بسزایی خواهد کرد و درک عمیق تری را شکل خواهد داد.

– تمرینات تقویت استدلال کودکان چه مواردی را شامل می شود؟

تمرینات تقویت استدلال کودکان را به طور کل می توان در 3 دسته طبقه بندی کرد: 1- تمرین های مرتبط با نام گذاری و دسته بندی، 2- تمرین های مرتبط با ایجاد ارتباط بین مفاهیم مختلف و 3- تمرین های مرتبط با کاربرد مفاهیم در زندگی روزمره

3- آیا می توان از بازی ها برای تقویت استدلال مفهومی کودکان بهره گرفت؟

بله، به طور کل کودکان در سال های اولیه رشد مفاهیم را در جریان بازی ها خیلی بهتر درک می کنند. در نتیجه می توانید برای آموزش هر مفهومی خلاقانه از بازی ها کمک بگیرید. برای مثال می توانید مفاهیم را در قالب یک نمایش در بیاورید و از کودکان حاضر در یک کلاس بخواهید که هر فرد نقش یک مفهوم خاص را بازی کرده و با دیگری ارتباط برقرار نماید. این کار علاوه بر آموزش مفاهیم به او کمک می کند تا استدلال مفهومی عمیق تری داشته باشد و بتواند بین مفهیم مختلف پیوند برقرار نماید.