تابه‌حال درباره‌ی «اضطراب جدایی» مطلبی خوانده‌اید؟ همه‌ی ما بنا به تجربه، کم‌وبیش از اضطراب جدایی در کودکان مطلعیم. وقتی بچه‌ها متوجه می‌شوند حامی اصلی‌شان ترک‌شان کرده، مضطرب می‌شوند. دلیل اصلی این اضطراب، کم‌طاقتی نیست. دلیل اصلی‌اش این است که ذهن کودکان، از نبودنِ موقت شما، به اندازه‌ی نبودن دائم‌تان نگران می‌شوند. آن‌ها، عدم حضور را با عدم وجود اشتباه می‌گیرند. وقتی چیزی جلوی چشم‌شان نیست، نمی‌توانند تصور کنند که جای دیگری حضور دارد. «حضور» را مساوی با «وجود» و «نبودن» را معادل «نابودی» می‌دانند.

تصور کنید شما هم چنین برداشت ذهنی‌ای از عدم حضور فرزندتان داشتید. می‌توانستید تحمل کنید؟ حالا تحمل می‌کنید، چون اطمینان دارید تا چند دقیقه یا چند ساعت دیگر، فرزندتان را خواهید دید. اما آن‌ها این تحلیل را از ماجرا ندارند. حالا دیگر باید حق بدهید به فرزندتان و اضراب جدایی‌اش را محترم و جدی بدانید.

اضطراب جدایی؛ از کِی و چرا؟

اضطراب جدایی، معمولاً از حدود شش یا هفت ماهگی آغاز می‌شود و تا حوالی هجده ماهگی ادامه پیدا می‌کند. دلیل پدیدآمدن چنین اضطرابی، رشد قوه‌ی ادراکی کودک است. توانایی‌های ادراکی فرزند در این دوره، به‌حدی می‌رسد که مراقب اصلی‌اش را تشخیص می‌دهد و متوجه می‌شود برای بقا به حضور دائمی او نیازمند است. به‌عنوان مثال، کودک متوجه می‌شود که نیازهای اولیه‌اش به کمک مادر تأمین می‌شود. بنابراین بدن حضور مادر، او در تأمین نیازهای ضروری و بقا دچار مشکل می‌شود. به این ترتیب، دلش نمی‌خواهد حتی برای یک ثانیه هم که شده، از مادرش دور بماند.

راهی که اغلب والدین برای رویارویی با اضطراب جدایی در کودکان انتخاب می‌کنند، خروج پنهانی از خانه است. به اطرافیان می‌گویند حواس بچه را پرت کنند، تا مادر، دور از چشم فرزندش از خانه خارج شود. یا بچه را به تماشای تلویزیون یا انجام کاری مشغول می‌کنند، تا حین حواس‌پرتی او از مادر، ترکش کنند. آیا این روشِ خوبی برای ترک‌کردن خانه و کاهش اضطراب جدایی در کودکان است؟

در آوک بخوانید:

تقویت ارتباط والدین با کودک

ارتباط بین خروج پنهانی از خانه و اضطراب جدایی

خروج پنهانی مادر از خانه، در همان لحظه جواب می‌دهد. بله، می‌شود بچه را فریب داد، تا موقع خداحافظی به گریه نیفتد و اصلاً زمان خداحافظی و خروج مادرش را تجربه نکند. این روش، به درد لحظه‌ی جدایی می‌خورد، اما برای قبل و بعدش هم مناسب است؟ به این فکر کرده‌اید که غیب‌شدن ناگهانی شما، این نگرانی را در ذهن بچه نهادینه می‌کند که هر لحظه ممکن است شما را از دست بدهد؟ که غیب‌شدن ناگهانی شما، به امنیت روانی بچه آسیب می‌رساند؟ خروج ناگهانی، نه‌تنها به کاهش اضطراب جدایی کمک نمی‌کند، بلکه در درازمدت، تشدیدکننده‌ی آن هم هست.

علاوه‌بر این‌ها، خروج ناگهانی و پنهانی از خانه، به واکنش‌های پرخاشگرانه‌ یا شکننده‌ی بعد از بازگشت شما هم منجر می‌شود. دسته‌ای از کودکان ممکن است کینه‌ی این کار شما را در ساعات عدم حضورتان به‌دوش بکشند و موقع بازگشت‌تان، با قهر، پرخاش و عصبانیت از شما استقبال کنند. روشن است که چنین واکنش‌هایی، به بهداشت روانی کودک صدمه می‌زنند.

اطلاعات بیش‌تر، در ارتباط با موضوع این مقاله:

آشنایی با اضطراب جدایی، علل و راه‌های درمان آن

تأثیر اضطراب جدایی بر روابط دوره‌ی بزرگ‌سالی

دوره‌‌ی اضراب جدایی، دوره‌ای بسیار حیاتی در رشد کودک است که اثرات و تبعات آن، سال‌های‌سال با فرزندتان می‌ماند و یکی از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده‌ی کیفیت روابط دوره‌ی بزرگ‌سالی فرزند شماست. کودکی که در دوره‌ی اضطراب جدایی، امنیت روانی پایینی را تجربه کند، در بزرگ‌سالی هم نمی‌تواند ذهن ایمنی در روابط داشته باشد. همین‌که در یک رابطه با شکست مواجه می‌شود، به فروپاشی می‌رسد. ممکن است به‌شدت در رابطه با دیگران خودش را وابسته نشان دهد، و کوچک‌ترین دوری و بی‌خبری، عصبانی‌اش کند و رابطه‌اش را تحت‌الشعاع قرار دهد.

بنابراین لازم است والدین، موقع خروج از خانه، با فرزندشان خداحافظی محترمانه‌ و همراه با مقدمه‌ای داشته باشند، و تا حد امکان خروج‌شان از خانه را به حداقل برسانند. دشواری و امکان‌ناپذیری این کار واضح است, اما اگر بتوانید فقط کمی خروج از خانه را در این دوره‌ی حساس (شش تا هجده ماهگی) مدیریت کنید، کمک بزرگی به سلامتی روان فرزندتان در درازمدت داشته‌اید.