آموزش تصمیم گیری به کودکان یکی از وظایف بسیار مهمی است که والدین و معلمین حتما باید به آن توجه نمایند. اگر افراد در سنین کودکی مهارت تصمیم گیری را فرا نگیرند در بزرگسالی با چالش های زیادی در این زمینه رو به رو خواهند شد. در واقع گرفتن تصمیم های مهم در بزرگسالی مستلزم این است که ما از کودکی در موقعیت های مختلفی دست به انتخاب زده و به قدرت و جسارت تصمیم گیری رسیده باشیم. با این توصیفات ممکن است از خود بپرسید مگر بچه ها هم می توانند تصمیماتی داشته باشند؟ و آموزش تصمیم گیری به کودکان چگونه باید اتفاق بیفتد؟  ما در ادامه این مقاله به این پرسش ها پاسخ داده ایم. پس تا انتها همراه ما باشید.

اهمیت آموزش تصمیم گیری به کودکان

آموزش تصمیم گیری به کودکان یکی از مهم ترین مهارت هایی است که والدین باید به فرزندان خود آموزش دهند. چرا که این مهارت پایه و اساسی برای بسیاری از دستاوردهای مهم در طول زندگی محسوب می شود. برای مثال انتخاب رشته تحصیلی مناسب، تصمیم گیری در مورد مسیرهای شغلی و انتخاب همسر که نقاط عطف زندگی هر انسانی محسوب می شوند همگی به مهارت تصمیم گیری متکی هستند.

کودکانی که تصمیم گیری را نمی آموزند در بزرگسالی و در موقعیت های مهم زندگی دائما به نظرات دیگران وابسته می مانند، تردیدهای زیادی را تجربه می کنند و احساس بی کفایتی و ناتوانی را در ذهن خود پرورش می دهند. از همین رو اگر به دنبال تربیت فرزندانی مستقل و توانمند هستید لازم است که از همین دوران کودکی به دنبال آموزش مهارت تصمیم گیری به آن ها باشید.

آموزش روش های تصمیم گرفتن به کودکان

ممکن است شما هم به دنبال آموزش مهارت تصمیم گیری به فرزند خود باشید اما این سوال برایتان پیش بیاید که چطور باید این کار را انجام داد یا اصلا چه انتخاب هایی را می توان به کودک واگذار کرد. در ادامه به مهم ترین نکات در مورد آموزش تصمیم گیری به کودکان اشاره کرده ایم:

1- آموزش تصمیم گیری به کودکان ؛از انتخاب های ساده و کوچک شروع کنید

برای پرورش مهارت تصمیم گیری در فرزند خود لازم نیست منتظر یک موقعیت خاص بمانید. شما می توانید از فرصت های کوچکی که در زندگی روزمره پیش می آید برای پرورش این مهارت بهره بگیرید. برای مثال انتخاب لباس برای بیرون رفتن از خانه یا انتخاب یک میان وعده مورد علاقه می تواند برای شروع قدم مناسبی باشد.

2- آموزش تصمیم گیری به کودکان ؛ به طور غیر مستقیم نظارت کنید

بسیاری از والدین وقتی می خواهند به کودک خود حق انتخاب و تصمیم گیری بدهند به این فکر می کنند که انتخاب کودک انتخاب درستی نخواهد بود، او دور اندیشی یک بزرگسال را ندارد و در نتیجه بهتر است تا زمانی که بزرگ شود والدین به جای او تصمیم بگیرد. این در حالی است که چنین رویکردی به وابسته شدن و تضعیف توانمندی های کودکان می انجامد.

برای حل این مسئله روانشناسان نظارت غیر مستقیم را پیشنهاد می دهند. به عنوان مثال زمانی که می خواهید کودک خردسالتان برای لباسی که در یک میهمانی قرار است بپوشد تصمیم بگیرد صد در صد انتخاب را به او واگذار نکنید. شما می توانید چند گزینه که فکر می کنید همگی موارد مناسبی هستند را در اختیار کودک قرار دهید و سپس از او بخواهید که خودش از بین این موارد انتخاب کند.

در واقع برای تمرین مهارت تصمیم گیری لازم است که نگاهی مشارکتی داشته باشید و صد در صد تصمیم ها را به یکی از طرفین واگذار نکنید. به این ترتیب  شما هم منافع فرزندتان را در نظر گرفته اید و هم به او کمک کرده اید تا تصمیم های خودش را داشته باشد.

3- آموزش تصمیم گیری به کودکان ؛ راهنمایی های خود را قطع نکنید

فرزند شما در دوران کودکی قطعا به دریافت راهنمایی و پشتیبانی از جانب والدینش نیاز دارد. از همین رو آموزش تصمیم گیری به کودکان  به معنی قطع حمایت و پشتیبانی ها نیست. در واقع واگذار کردن تصمیم گیری ها به کودک بدون ارائه راهنمایی می تواند احساس تنهایی و اضطراب زیادی را به فرزندتان منتقل کند. در نتیجه در مورد مسیرهای پیش روی کودک برایش توضیح داده و به او نشان دهید که همواره از او حمایت می کنید.

4- آموزش تصمیم گیری به کودکان ؛ اجازه دهید گاهی کودک با عواقب اشتباه هایش رو به رو شود

گاهی اوقات عشق زیادی به کودک هم می تواند برای او دردسر ساز شود! برای مثال برخی از والدین با وجود اینکه به کودک حق تصمیم گیری می دهند اما هرگز دلشان نمی آید که کودک با پیامدهای تصمیم اشتباه رو به رو شود. در واقع آن ها در این شرایط سریع دست به کار می شوند و قبل از اینکه کودک بفهمد اشتباهی رخ داده همه چیز را رفع و رجوع می کنند. این مسئله باعث می شود که کودک نتواند تصمیم های درست و غلط را به خوبی از هم تفکیک کند و هم چنین از نظر مسئولیت پذیری رشد خوبی داشته باشد. از همین رو اگر کودک تصمیم اشتباهی می گیرد اجازه دهید با پیامدهای آن نیز رو به رو شود. پس از اینکه با این تجربه رو به رو شد به کمک هم برای برون رفت از وضعیت ناخوشایند گفت و گو کرده و از فرزندتان حمایت کنید تا از این به بعد انتخاب های بهتری داشته باشد. همیشه به خاطر داشته باشید که تجربه ناکامی های کوچک نه تنها بد نیست بلکه از ناکامی های بزرگ تر در زندگی پیشگیری می کند.

5- آموزش تصمیم گیری به کودکان ؛ دست از سرزنش و تحقیر بردارید

برخی از والدین به طور ظاهری به فرزندشان حق انتخاب و تصمیم گیری می دهند. اما در عمل به گونه ای رفتار می کنند که کودک هرگز جرات نمی کند تصمیم مستقلی را اتخاذ نماید. برای مثال این پدر و مادرها به محض اینکه می بینند تصمیم کودک باب میلشان نیست یا درست از آب در نمی آید با سرزنش کردن و تحقیر فرزند خود او را سرکوب می کنند. به این موضوع توجه داشته باشید که فرزند شما هنوز در مرحله آزمون و خطاست و قطعا به اندازه یک بزرگسال نمی تواند به درستی رفتار کند.

در این میان خرده گیری های شما تنها با تخریب اعتماد به نفس او اوضاع را بیشتر به هم ریخته و احتمال خطا را بالاتر می برد. در نتیجه به جای تمرکز بر خطاها و اشتباهات کودک بر رفتارهای درست و انتخاب های مناسبش تاکید داشته باشید. هم چنین هنگامی که کودک متوجه اشتباه بودن تصمیمش می شود به او یادآوری کنید که قرار نیست در زندگی همیشه بهترین تصمیم ها را بگیرد اما مهم ترین مسئله این است که در هر تصمیم غلط بتواند نکاتی را بیاموزد و در تصمیم های بعدی از آن ها استفاده کند.

6- آموزش تصمیم گیری به کودکان ؛ مهارت تفکر انتقادی را به کودک آموزش دهید

از آنجایی که بچه ها در سنین کودکی بیش از هرچیزی از طریق یادگیری مشاهده ای و تقلید بسیاری از کارها را یاد می گیرند بسیار اهمیت دارد که به فرزندتان آموزش دهید تصمیم درست لزوما چیزی نیست که اکثریت افراد انجام می دهند. برای اینکه این مفهوم بیشتر در ذهن او شکل بگیرد همواره به نظرات شخصی اش اهمیت دهید و او را تشویق کنید به یک موضوع از جنبه های مختلفی نگاه کرده و با همان منطق کودکانه خود موضوعات را تحلیل کند. همه این کارها با تقویت مهارت تفکر انتقادی به کودک می آموزد تا تصمیم گیری مستقل را بیاموزد.

7- برای آموزش تصمیم گیری به کودکان از بازی ها و فعالیت های سرگرم کننده کمک بگیرید

از آنجایی که کودکان هر مفهومی را از طریق بازی و سرگرمی بهتر یاد می گیرند یکی از موثرترین راه های تقویت تصمیم گیری کودکان کمک گرفتن از بازی هاست. شما در جریان بازی ها می توانید داستان ها و سناریوهای متفاوتی را پیش روی کودک بگذارید و از کودک بخواهید در قالب ایفای نقش تصمیم های شخصی اش را اعمال کند.

8- آموزش تصمیم گیری به کودکان ؛ الگوی مناسبی برای کودک باشید

اگر به دنبال آموزش روش های تصمیم گرفتن به کودکان هستید یکی از نکاتی که بیش از همه باید به آن توجه کنید این است که خودتان در زندگی چقدر مستقل هستید و هنگام مواجه شدن با تصمیم های زندگی چه رفتاری از خود نشان می دهید. توجه داشته باشید که شما به عنوان والدین فرزندتان مهم ترین منبع یادگیری کودک محسوب می شوید. در نتیجه اگر هنگام تصمیم گیری ها از خود تردید نشان دهید یا دائما به همسرتان یا فرد دیگری نظیر پدر و مادر وابسته باشید نمی توانید از فرزندتان انتظار داشته باشید که در تصمیم گیری ها خوب عمل کنید و به مهارت بالایی در این زمینه دست یابد.

در نتیجه اگر احساس می کنید در این زمینه با مشکل رو به رو هستید به جای نصیحت کردن فرزند در ابتدا روی خودتان کار کنید. توجه داشته باشید که در این شرایط ممکن است اقدانات شخصی جوابگو نباشد. از همین رو بهتر است از ک متخصص روانشناس کمک بگیرید.

سوالات متداول

– برای آموزش تصمیم گیری به کودکان در چه زمینه هایی می توان به بچه ها حق انتخاب داد؟

برای آموزش تصمیم گیری به کودکان لازم نیست که به دنبال موقعیت خارق العاده ای بگردید. شما می توانید از موضوعات بسیار ساده و معمول زندگی مثل انتخاب یک لباس، انتخاب یک غذا یا انتخاب یک وسیله برای  سرگرمی شروع کنید. توجه داشته باشید که سطح دشواری تصمیم باید متناسب با توانمندی کودک باشد. درخواست تصمیم های بزرگ از کودک خصوصا بدون ارائه راهنمایی و پشتیبانی مناسب می تواند فشار و استرس زیادی را به کودک تحمیل نماید.

– من خودم در تصمیم گیری همیشه مشکل دارم و فرزندم با اینکه هنوز پیش دبستانی است احساس می کنم به من رفته باید چه کار کنم؟

کودکان خصوصا در سنین پایین مشاهده گران بسیار دقیقی هستند. آن ها با دقت بسیار رفتارهای شما را می نگرند و بسیاری از آن ها را تکرار می کنند. در نتیجه اگر شما در یک حوزه رفتاری با مشکل رو به رو باشید ممکن است فرزندتان نیست عینا همان مشکل را از خود بروز دهد. در این شرایط پیش از هرچیز باید روی خودتان تمرکز کنید و برای بهبود مهارت تصمیم گیری خویش چاره ای بیاندیشید. مراجعه به یک روانشناس در این موقعیت می تواند تا حد زیادی برای شما راهگشا باشد.

– فرزند من دبستانی است و در تصمیم های بسیار کوچک هم همیشه استرس و ناراحتی زیادی از خودش نشان می دهد. برای رفع این مشکل از چه متخصصی کمک بگیرم؟

برای آموزش روش های تصمیم گرفتن به کودکان و کمک به رفع استرس ها و اضطراب کودک می توانید از یک روانشناس متخصص در حیطه کودک و نوجوان کمک بگیرید.