مهارت حل مسئله در کودکان، به‌طور مستقیم روی کیفیت زندگی آنان اثر می‌گذارد. به توانایی حل مشکلات، بدون دردسر و در مدت زمان مناسب، حل مسئله می‌گوییم که یکی از ارکان اصلی مهارت‌های شناختی در کودکان است. اگر کودکان نتوانند موقع برخورد با مسائل و مشکلات، راه‌حل‌های مناسبی پیدا کنند، در درازمدت دچار مشکل در بخش‌های مختلف زندگی می‌شوند.

شاید به این فکر کنید که کودکان هیچ‌وقت در زندگی به مشکل بزرگی برخورد نمی‌کنند، اما در نظر داشته باشید، «مشکل» یا «مسئله» کلماتی هستند که کوچک‌ترین اتفاق‌های روزمره را هم در بر می‌گیرند. به‌طور کلی، تعریف «مسئله»، تفاوت میان وضع موجود و شرایط مطلوب است. وقتی کودک در مهدکودک یا مدرسه نتواند در گروه دوستی مشخصی عضو شود، وقتی کودک نتواند روابط دوطرفه و سالمی با اطرافیانش برقرار کند، دچار مسئله و مشکل شده.

در آوک، بیش‌تر با مهارت‌های شناختی آشنا شوید:

مهارت‌های شناختی در اولین سال‌های زندگی

اگر کودک نتواند مسئله‌ی دوست‌یابی را در جمع هم‌سالانش حل کند، از مدرسه یا مهدکودک زده می‌شود و درنتیجه، از بسیاری فرصت‌های رشد محروم می‌شود. بسیاری از گوشه‌گیری‌ها و عدم مشارکت‌ در کارها، ریشه در ضعف مهارت حل مسئله در کودکان دارد.

مراحل حل مسئله

برای حل هر مسئله، باید چند مرحله را طی کرد. این مراحل، عبارتند از: شناسایی مشکل، یافتن راه‌حل‌ها، ارزیابی راه‌حل‌های ممکن و انتخاب بهترین راه موجود.

کودک در هرکدام از مراحل فوق، به کمک نیاز دارد. در مرحله‌ی اول، برای شناسایی هرچه‌بهتر مشکل، باید تمام زوایای مسئله را ببیند. اگر فرزندتان را در انجام یک بازی فکری همراهی می‌کنید، به او کمک کنید تا در ابتدا تمام جوانب بازی را ببیند، نگاهی کلی به همه‌ی نقاط و نکات بازی بیندازد و مسئله‌ی اصلی را شناسایی کند. در واقع این مرحله، نوعی نگاه کلی‌نگر را در کودک تقویت می‌کند.

مرحله‌ی دوم، شناسایی راه‌حل‌های موجود و ممکن است. برای این‌که فرزندتان بتواند یک مسئله (مثل بازی فکری) را حل کند، باید حواس‌تان باشد در همراهی بچه، از او جلو نزنید و هم‌پای فرزندتان برای مسئله راه‌حل پیدا کنید. در نظر داشته باشید که موقع پیداکردن راه‌حل مسئله، کودک را به‌سمت جواب صحیح هدایت کنید، اما در تصمیم‌گیری و تفکر او به‌طور مستقیم دخالت نکنید. به عبارت دیگر، عجله نکنید که زود بچه را به حل مسئله برسانید. صبر داشته باشید تا بتواند با فکرکردن در نهایت آرامش، به راه‌حل برسد.

برای کسب اطلاعات بیش‌تر بخوانید:

نکاتی درباره‌ی مهارت حل مسئله

در مرحله‌ی ارزیابی راه‌حل‌های موجود، حواس‌تان باشدجلوی ریسک‌پذیری کودک را نگیرید. بازی فکری و مسائل پیش‌آمده در خانه، امن‌ترین مسائل و مشکلات موجود در دنیا هستند که بدون هیچ خطری به جواب می‌رسند. بنابراین اجازه دهید تا فرزندتان همه‌ی راه‌حل‌های موجود را با خیال راحت امتحان کند، تا به بهترین جواب برسد.

زمانی که کودک دارد راه‌حل‌ها را یکی‌یکی امتحان می‌کند، از او سؤال کنید. بپرسید «چرا این راهو رفتی؟». متناسب با پاسخی که می‌دهد، از او درباره‌ی دیگر راه‌ها و تفاوت‌شان با هم سؤال کنید.

سه راه تقویت مهارت حل مسئله در کودکان

یک: بازی پانتومیم

بازی پانتومیم، به‌طور مستقیم مهارت حل مسئله در کودکان را به‌کار می‌گیرد. نقطه‌ی قوت این بازی این است که علاوه‌بر ایجاد یک چالش کلی، ارتباط بین کلمات و اشیا را هم دخیل می‌کند و هم‌زمان چند نوع ارتباط میان پدیده‌ها را به‌کار می‌گیرد، تا یک تمرین بسیار خوب برای تقویت مهارت حل مسئله باشد.

دو: سؤال‌پرسیدن موقع تعریف قصه

وقتی برای فرزندتان قصه تعریف می‌کنید، از او درباره‌ی احتمالات مختلف سؤال کنید. وقتی یکی از شخصیت‌های داستانی به مشکلی برمی‌خورد، قبل از آن‌که ادامه‌ی داستان را تعریف منید، از فرزندتان بپرسید: حالا باید چه‌کار کنه؟

سه: پازل

پازل‌ها، هم‌زمان چندین بخش مغز را درگیر حل مسئله می‌کنند. از روی جلد پازل‌ها، به گروه سنی بازی‌ها توجه کنید. دشواری یا راحتی زیاد یک پازل، خاصیت چندانی برای تقویت مهارت حل مسئله در کودکان ندارد.