آنچه در این مقاله می‌خوانید:
رشد مهارت زبانی کودکان از روز تولد شروع می‌شود. از همان لحظه که کودک به دنیا می‌آید، آواها و نواها در جایی از ذهنش ثبت و ضبط می‌شوند و سیستم تجزیه و تحلیل ذهنی بچه، مدام به‌سراغ این داده‌های صوتی ضبط‌شده می‌رود،، تا میان‌شان ارتباطی برقرار کند و هم‌چنین ارتباط آن‌ها با تصاویر دیده‌شده را بیابد.
بنابراین، هم‌زمان با رشد کودک و افزایش تجربه‌ی زیسته‌ی او، مهارت زبانی به‌شکل غریزی و ناخودآگاه تقویت می‌شود. بااین‌حال، بعضی اوقات، توسعه‌ی این مهارت بنا به دلایل مختلف محیطی و ژنتیکی، کمی کند پیش می‌رود. در این شرایط است که والدین باید به کمک فرزند بیایند و مهارت‌های کلامی کوک را روبه‌جلو هُل بدهند، تا کودک راحت‌تر بتواند به چرخه‌ی طبیعی رشد مهارتی بازگردد.
چند کلمه باید بداند؟
در اغلب موارد، رشد مهارت زبانی کودک، کاملاً طبیعی است و نگرانی والدین در این ارتباط، نگرانی منطقی‌ای نیست. خیلی از اوقات، والدین حساسیتی بیش از حد نیاز به این مسئله دارند و با اضطراب و حسایت افراطی‌شان، بازخوردهای بدی به توانایی‌های کودک می‌دهند و ناخواسته اعتمادبه‌نفس بچه را پایین می‌آورند.
به‌طور معمول، انتظار می‌رود کلام کودکان در یک‌سالگی با ساده‌ترین و پرتکرارترین کلمات مثل «مامان» و «بابا» آغاز شود. در هجده‌ماهگی انتظار می‌رود، یک کودک برای رساندن منظورش و برقراری ارتباط با اطرافیان، بیش از 10 کلمه را بداند و به‌کار ببرد. این توقع، در دوسالگی به بیش از 50 کلمه و در حوالی تولد سه‌سالگی به بیش از 450 کلمه می‌رسد.
اعداد مطرح‌شده در بالا، مطابق میانگین توانایی کودکان است. هیچ ایرادی ندارد اگر کودکی اختلافی جزئی با این میانگین داشته باشد و اگر این‌گونه باشد، به‌هیچ‌عنوان نشان‌دهنده‌ی نقص یا کم‌توانی خاصی در او نیست. ممکن است فرزند شما کمی دیر روی ریل سخن‌گفتن بیفتد، اما وقتی این اتفاق برایش رخ دهد، با شتابی بیشتر از میانگین شتاب کودکان جامعه، مهارتش را گسترش دهد. بنابراین، تنها یک فرمول کلی رشد وجود ندارد که بابتش نگران باشید.
دراین‌باره بیشتر بخوانید:
در ادامه، راه‌هایی برای تقویت مهارت زبانی پیشنهاد داده‌ایم.
10 راهکار برای تقویت مهارت زبانی در کودکان
راه‌های زیر را می‌توانید به‌راحتی و در خانه امتحان کنید. کافی‌ست چندبار این‌ها را مرور کنید، تا ملکه‌ی ذهن‌تان شود و بتوانید به‌صورت ناخودآگاه، در تعامل روزمره‌تان با کودک آن‌ها را به‌کار بگیرید.
- واضح و با صدای بلند صحبت کنید. سعی کنید کلمات را با صدای بلند، شمرده و بیانی واضح به زبان بیاورید، تا کودک‌تان راحت‌تر آواها و بالاوپایین تلفظ‌شان را بشنود و به‌خاطر بسپارد. موقع حرفزدن، تمام حروف یک کلمه را ادا کنید.
- زبان بدن هم یکی از اجزای مهارت زبانی است. سعی کنید تا حد امکان، موقع صحبت با کودک، از زبان بدن‌تان هم استفاده کنید. وقتی دارید کاری مثل غذاخوردن را برای بچه توضیح می‌دهید، با حرکات دست و انگشت، ادای آن کار را توضیح دهید. تلفیق زبان بدن و زبان کلام، به‌طرز چشم‌گیری به جاافتادن کلمات در ذهن کودک کمک می‌کند. هم‌چنین موقع گفتن کلماتی مثل «ناراحت»، «خوش‌حال»، «خسته»، «قوی» و شبیه به این‌ها که بار احساسی خاصی دارند، از حالات احساسی متفاوتی در صورت‌تان استفاده کنید.
- ریتم را جدی بگیرید. ریتم‌ها، ملودی‌ها، ترانه‌ها و اشکال مختلف موسیقایی، به‌خاطرسپردن را آسان می‌کنند. اصلاً برای همین است که وقتی یک‌پاراگراف از داستانی را می‌خوانیم، نمی‌توانیم جملاتش را دقیق و از حافظه تکرار کنیم، اما ترانه‌ها را زود به‌خاطر می‌سپاریم. سعی کنید، با شعر یا ریتم با فرزندتان صحبت کنید. کار سختی نیست. حتی می‌شود با دست روی میز ضرب گرفت و جمله‌‌ای عادی مثل «وقت غذاخوردنه» را با موسیقیِ آشنایی همراه کرد.
- «کلمه» را به «ترکیب» تبدیل کنید. ترکیب‌ها، با اضافه‌شدن صفت، به‌دست می‌آیند. رفته‌رفته برای اشیای شناخته‌شده‌تان صفتی در نظر بگیرید و همراه با صفتش آن را صدا بزنید. «عروسک» را به «عروسک خوش‌حال»، «لیوان» را به «لیوان سفید»، «ظرف» را به «ظرف کوچک» تبدیل کنید و از طریق وسایل آشنا، کلمات جدید را به فرزندتان یاد بدهید و به مهارت زبانی‌اش کمک کنید.
- نیاز بچه را همراه با توضیح برآورده کنید. اگر خسته است، به او بگویید «خوابت می‌آد؟» یا «باید بخوابی» یا «امروز کم خوابیدی». تکرار این جملات، کلمه‌ی «خواب» را در ذهن کودک جا می‌اندازد. اگر تشنه است، بگویید «باید برایت آب بیاوردم» و بعد بگویید «حالا که آب خوردی، دیگر تشنه نیستی».
- غلط نگیرید. توی حرف بچه نپرید تا جمله‌اش را تمام کنید، یا غلط‌ها را به رُخش بکشید. این کار ممکن است باعث تضعیف روحیه و اعتمادبه‌نفس بچه و کندشدن فرایند توسعه‌ی مهارت زبانی بشود. نباید به او این حس را بدهید، که توانایی برقراری ارتباط یا رساندن منظورش را دارد.
- حین بازی با او صحبت کنید. تحقیقات نشان داده‌اند، کودکان حین بازی توجه زیادی به صحبت‌ها دارند و طی بازی، بیش از هر زمانی فکرشان را متمرکز می‌کنند.
- از «بله» و «خیر» فراتر بروید. سؤالات باز از کودک بپرسید، تا مجبور شود برای پاسخ به آن توضیح دهد. بیشتر پدر و مادرهای پرمشغله، سؤال را طوری می‌پرسند که بچه‌شان فقط با بله و خیر جواب می‌دهد.
- کلمات را به رفتار ارتباط بدهید. اگر بگویید «می‌بینم که داری غذات رو می‌خوری»، چون بچه آن کار را در لحظه دارد انجام می‌دهد، بهتر کلمات را یاد می‌گیرد. جادویِ «می‌بینم که…» را برای تقویت مهارت زبانی فراموش نکنید.
- صبور باشید. صبر کنید تا بچه بین کلمات محدودی که در ذهن دارد، بهترین‌شان را انتخاب کند و هرظور شده منظورش را به شما برساند. اگر دیر این کار را انجام می‌دهد، یا وسط حرفزدن جمله را گم می‌کند، صبور باشید. بگذارید از اول شروع کند و با چهره‌تان به او نشان دهید، دارد در این کار موفق می‌شود.
در پایان، می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی مهارت زبانی کودکان، به سایت آوک مراجعه کنید و در بخش «مهارت زبانی» به‌دنبال مقالات بیشتری باشید:
