آنچه در این مقاله می‌خوانید:
با «سندروم مادر بد» آشنایی دارید؟ این معضل، به احساس گناه مادران در ارتباط با مراقبت از فرزندن‌شان مربوط می‌شود. بسیاری از مادرها، به‌خاطر تصمیم‌هایی که بریا بچه‌هاشان می‌گیرند، احساس گناه و خودخواهی دارند.
سندروم مادر بد این احساس را در زن نهادینه می‌کند که به اندازه‌ی کافی مادر خوبی نیستی. این احساس گناه‌آلود، اغلب در تعامل و مقایسه با دیگران به‌وجود می‌آید.
وقتی در مهمانی می‌بینید دوست‌تان می‌تواند همراه با فرزندش یک بازی فکری را به سرانجام برساند، به خودتان مراجعه می‌کنید و می‌بینید هیچ‌وقت حوصله یا توان انجام این کار را نداشته‌اید. این مقایسه، از شما در ذهن‌تان یک مادر بد می‌سازد.
سنندروم مادر بد، ریشه در عدم تفکیک میان انتظارات سنتی از مادر با مختصات زندگی مدرن است. مطابق انتظارات سنتی، مادرها در حافظه‌ی تاریخی‌شان «خوب‌بودن» را با ازخودگذشتگی‌های فراوان در حق فرزندشان یکی می‌دانند. اما سبک زندگی در عصر جدید، به مادران اجازه نمی‌دهد فداکاری‌های سنتی را اجرایی کنند.
چه مواردی «احساس مادر بد» را به‌وجود می‌آورند؟
1. تغذیه
دادن شیر خشک، جای شیر مادر، به خیلی از زن‌ها عذاب وجدان می‌دهد. بعضی زنان احساس می‌کنند یک رسالت فیزیکی‌شان را نادیده گرفته‌اند و فرزندشان را از یک امکان طبیعی محروم کرده‌اند.
2. شاغل‌بودن
شاغل‌بودن، مساوی است با ازدست‌دادن زمان به‌خصوصی برای همراهی فرزند. همین‌که پای‌تان را از خانه بیرون می‌گذارید، احساس می‌کنید وظیفه‌ی مادری را رها کرده‌اید و جای آن، به یک امر غیرضروری مشغول شده‌اید. حتی ممکن است کارتان توی خانه انجام شود، اما حضور عاطفی‌تان در خانه از بین برود.
بد نیست به این نکته توجه داشته باشید که توی خانه ماندن هم احساس‌های منفی خودش را دارد؛ چه از نظر مالی و چه از نظر روحی و روانی. اگر مطمئن بودید که با توی خانه ماندن، احساس خوب و پایداری خواهید داشت، قطعاً حالا که به سرکار می‌روید، مقصرید. اما خب همه می‌دانیم این‌طور نیست.
توی خانه ماندن، ممکن است در درازمدت از شما یک زن افسرده بسازد. زن افسرده‌ای که سال‌ها تحصیل و آموزشش را بی‌نتیجه رها کرده و توی خانه نشسته. اگر این احساس منفی به شما رو بیاورد، شما مادر سرحالی برای تربیت فرزند نیستید.
3. بی‌حوصلگی
زندگی مدرن و دیجیتال، نوعی بی‌حوصلگی عمومی را به جمع‌مان آورده. تنفس کنار ماشین‌آلات صنعتی و فاصله‌گرفتن انجام کارها از شیوه‌های طبیعی و هجوم مصرف‌گرایی و ارتباط‌های اینترنتی، رخوتی عمومی در همه‌ی کشورها به‌وجود آورده.
طبیعی است که با این توصیفات، دل‌تان کارهای مهیج‌تر و پرفرازونشیب‌تری نسبت به توی خانه نشستن بخواهد. خیلی از اوقات برای تربیت فرزند و یک‌جانشینی، بی‌قرارید. حق با شماست. این وضعیت، تاحد زیادی خصیصه‌ی عصر حاضر است.
4- نیاز به زمان برای خود
هر انسانی به وقت‌گذراندن برای امور و علاقه‌های شخصی نیاز دارد. وقتی به این نیاز طبیعی رسیدگی می‌کنید، عذاب وجدان می‌گیرید. مثلاً به تماشای فیلم علاقه‌مندید. اگر وسط تماشای فیلم، فرزندتان گریه کند، عذاب وجدان می‌گیرید. احساس می‌کنید مراقبت از او را فدای یک کار غیرضروری کرده‌اید.
احساس گناه در مادران، چگونه خودش را نشان می‌دهد؟
1- احساس منفی به خود
ممکن است احساس کنید برای مادری کافی یا آماده نیستید. ممکن است احساس کنید آدم مسئولیت‌پذیری نیستید. یا بیش‌ازحد خودخواه‌اید. بعضی از اوقات، احساس منفی به خود، در قالب این حس پدیدار می‌شود که شما برداشت می‌کنید بیش‌ازحد آدم خوش‌گذران و بی‌دغدغه‌ای هستید، و از این بابت، دچار عذاب وجدان شوید.
2- تلاطمات ذهنی
ناآرامی‌های ذهنی و احساسات منفی و پایداری که به خودتان دارید، ظرف مدت کوتاهی به اضطراب و افسردگی تبدیل می‌شود. در این رابطه، می‌توانید مطلب افسردگی در زنان را بخوانید.
3- اقدامات مقابله‌ای
انسان‌ها برای مقابله با موقعیت‌های دشوار، یک‌سری مکانیزم دفاعی و اجتنابی دارندو این اقدامات، فرد را از موقعیت ناگوار پیش‌آمده جدا می‌کنند. پرخوری، مصرف الکل، خرید افراطیِ موارد غیرضروری و حتی غیرکاربردی و هم‌چنین زیاده‌روی در انجام کارهایی مثل تماس تلفنی، می‌توانند از مجموعه رفتارهای اجتنابی برای فرار از احساس مادر بد باشند.
4- حرکت از زندگی واقعی به مجازی
استفاده‌ی افراطی از موبایل و شبکه‌های اجتماعی، خیلی از اوقات، یک رفتار دفاعی برای فرار از احساس‌های منفی جاری در زندگی واقعی است. ممکن است بدون آن‌که متوجه باشید، برای فرار از احساس مادر بد، روزانه چندساعت به فضای مجازی پناه ببرید.
سندروم مادر بد، این روزها یک معضل شایع و همه‌گیر است. زندگی مدرن، روزبه‌روز، ریتم فعالیت آدم‌ها را بالا می‌برد و فرصت کم‌تری در اختیارشان قرار می‌دهد تا سکوت، آرامش، رسیدگی به امور درونی خانه و تلاطمات روحی خودشان را تجربه کنند.
ما از صبح که بیدار می‌شویم، مدام درگیر وظابفپپیف شغلی و اجتماعی هستیم. در کلان‌شهرها با سرعت نور می‌دویم، تا در پایان روز کمی به ایده‌آل‌های شغلی‌مان نزدیک شویم. این اتفاق، یک اتفاق جهانی و جمعی است. یک واقعیت را باید برای همیشه بپذیریم: عص دیجیتال، به انجام خیلی کارها سرعت بخشید، اما بااین‌حال نقیض کارکردهای خودش هم عمل کرد؛ وقت کمی در اختیارمان گذاشت، تا رابطه‌های دونفریِ مادر- فرزندی یا خواهر- برادری را سروسامان بدهیم.
در این یادداشت، تلاش کردیم ریشه‌ی احساس مادر بد را شناسایی کنیم و جلوه‌ها و اثرات آن در زندگی را به‌صورت مصداقی مورد ارزیابی قرار دهیم. در مقاله‌ی دیگری از آوک- که مکمل این یادداشت است- راه‌های مدیریت این احساس بد را بخوانید. کلیک کنید: احساس گناه در مادران؛ 3 راه برای مدیریت این احساس لعنتی!
